مسجد رکن فرهنگی و اعتقادی امت اسلامی است

به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز، در مصاحبه با سید احمد زرهانی قائم مقام ستاد اقامه نماز و مدیر عامل خیرین مسجد ساز کشور فعالیت مجمع خیرین مسجد ساز در کشور مورد بررسی قرار گرفت.

۱- وضعیت مساجد کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟

مسجد رکن فرهنگی و اعتقادی امت اسلامی است. همه تحولات سازنده از صدر اسلام تاکنون از مسجد آغاز شده است. مسجد قدرت امت سازی و تمدن آفرینی دارد و راه را برای پیوند عبد و معبود هموار می کند.

مسجد رکن فرهنگی و اعتقادی امت اسلامی است. همه تحولات سازنده از صدر اسلام تاکنون از مسجد آغاز شده است. مسجد قدرت امت سازی و تمدن آفرینی دارد و راه را برای پیوند عبد و معبود هموار می کند. به اعتباری مسجد محل نشر معارف دین و خاستگاه هویت مسلمانان است.

اولین مساجد در ایران با استقرار سلمان فارسی در مدائن پایتخت ایران در اواخر دوره ساسانی و در طلیعه ورود اسلام به ایران احداث گردیده است و از آن زمان تا امروز با همت مردم و حاکمان مسلمان هزاران مسجد با معماری بدیع ساخته شده است. جوانه های بزرگترین مراکز علمی جهان اسلام از بطن مساجد روئیده اند و به شجره طیبه تبدیل شده اند.

در دو قرن اخیر مساجد افزون بر ایفای نقش اعتقادی و اجتماعی در تنظیم امور سیاسی و حرکت های جهادی و اصلاح امور فرهنگی کار کرد در خور توجهی داشته اند. نهضت تحریم تنباکو و کوتاه کردن دست انگلستان از بازار و فرهنگ ایران و انقلاب مشروطه در پیوند با مساجد و اهل محراب و منبر شکل گرفته اند.

انقلاب اسلامی در ایران و حرکت بیداری و مقاومت اسلامی در جهان اسلام ریشه در مساجد دارند و استمرار آنها با مسجد و اقامه نماز و پرستش خدای واحد میسر است. در یک کلام مسجد سرچشمه حیات طیبه مسلمین و کانون نشر فرهنگ قرآن و معارف اهل بیت عصمت و طهارت (ع) است.

باز کردن در یک مسجد به روی آینده سازان مساوی با کاهش مشکلات اجتماعی و اخلاقی و بهبود شرایط امنیتی و ایمنی در جامعه است. از این رو مسجد هیچ جایگزینی ندارد و اصلی ترین سلول پیکره امت اسلامی به شمار می آید . آبادانی آن پشتوانه آبادی کشور است. در تفکر اسلامی مسجد از جامعه منفک و منزوی نیست بلکه مرکز نور افشانی و هدایت است و در مهندسی افکار عمومی و تعدیل رفتارهای اجتماعی اثرگذار است و برای ایجاد تحول و سوق دادن جامعه به سمت ترقی و تمدن طرح و برنامه دارد.

به همین دلیل استعمار با قوام و دوام مساجد مخالف است و برای خاموشی و انزوای آنها نقشه می کشد و سرمایه گذاری می کند. در کشور ما بالغ بر هشتاد هزار مسجد وجود دارد که برای جمعیت ۸۵ میلیونی ایران کفایت نمی کنند. برخی از این مساجد فعالیت چندانی ندارند و تعدادی از مساجد هم در اوقات اقامه نماز باز هستند و آنگونه که شایسته است بازده تربیتی و فرهنگی کافی ندارند. البته مساجد فعال و کار آمد و تأثیرگذار بر مقدرات اجتماعی و برخوردار از نقش فرهنگی و تربیتی و آموزشی زیادند و جامعه و خانواده ها از برکات آنها استفاده می کنند.

برخی از مساجد هم در گیرودار اختلاف نهادهای مستقر در مساجد و هیات امناء هستند و باید سازوکارمناسبی برای تمشیت امور آنها تدوین و ابلاغ شود و اصطکاک ها حذف گردد. در مجموع مساجد ایران کارنامه درخشانی دارند. بالاخص در مساجدی که یک عالم مردمدار و فرزانه به اقامه نماز جماعت می پردازد و نسل نو را جذب می کند، شاهد شکوفایی استعداد ها و پرورش منش های اسلامی و ترویج ارزشهای توحیدی هستیم. امام در مسجد نقش هدایتی والایی دارد و برنامه ریزی و سرمایه گذاری برای پرورش علمی امام جماعت دانا و توانمند مهم است.

 

۲- از نظر کمی و توزیع مساجد چه وضعیتی داریم؟

یکی از رسالت های مهم دولت و مجلس در تنظیم و تدوین سیاست های فرهنگی برنامه هفتم توسعه، ضرورت توجه به احداث و جانمایی مساجد در طرح آمایش سرزمین است.

از اوائل دهه پنجاه شمسی و زمانی که مهاجرت از روستاها به حاشیه شهرها آغاز شده است توازن در احداث مساجد در شهرک های اقماری جدید به هم خورده است. مردمی که در روستا در جوار مسجد زندگی می کردند، پس از مهاجرت به شهرک ها و مناطق مسکونی اطراف شهر ها بعضاً با کمبود مسجد مواجه شده اند.

یکی از رسالت های مهم دولت و مجلس در تنظیم و تدوین سیاست های فرهنگی برنامه هفتم توسعه، ضرورت توجه به احداث و جانمایی مساجد در طرح آمایش سرزمین است. در نقشه ساختمان های بلند مرتبه فضایی برای اقامه نماز باید پیش بینی شود. امروزه برخی از مدارس و محله های جدید التأسیس فاقد مسجد و نماز خانه اند. برخی از پردیس های دانشگاه فرهنگیان نمازخانه های کوچک دارند و معلمان آینده و با انگیزه ما توفیق اقامه نماز جماعت پیدا نمی کنند.

در دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی مطالعات خوبی در تنظیم اطلس مساجد انجام گرفته است و لازم است براساس آن یافته ها یافته ها برنامه ریزی جامعی انجام پذیرد. در تعدادی از فضاهای مسکونی نو بنیاد از قبیل مسکن مهر کمبود مساجد مشهود است. البته خوشبختانه خیرین و نیکوکاران در صحنه حضور دارند و با همت بلند برای ایجاد مساجد کمک می کنند ولی نیازها بیشتر از این مساعدت هاست و باید با یک اراده ملّی و سیاست متقن چاره اندیشی و برنامه ریزی شود. کسانی که دور از فضای مسجد رشد می کنند در معرض آسیب های جدی تری هستند.

یادآوری این نکته هم لازم است که صرف احداث مسجد کفایت نمی کند بلکه افزون بر آن، باید اسباب حضور مردم به ویژه نسل نو در مساجد فراهم شود. آبادی مسجد به گلدسته و کاشی کاری های زیبا نیست بلکه به حضور کودکان و نوجوانان و پدران و مادران و اهل فکر و فرهنگ است و از این رو ایجاد رشته های دانشگاهی و حوزوی برای پرورش امام جماعت حائز اهمیت است. امام و پیشنمازی که با علوم اسلامی و معارف تربیتی و روانشناسی و جامعه شناسی آشنا باشد و در رهبری و هدایت آینده سازان کار آمدی نشان دهد و در حل مشکلات مردم همت گمارد.

۳- مجمع خیرین مسجدساز چه نقشی در حمایت از مساجد کشور دارد ؟

مجمع خیرین مسجدساز دخل و تصرفی در مدیریت امور مساجد ندارد، و معتقد است که در مساجد به اندازه کافی متولی وجود دارد و برای ممانعت از تداخل فقط وجوه را به حساب مسجد می ریزد و گزارش پیشرفت کار را دریافت می کند.

مجمع خیرین مسجدساز با اهتمام حجت الاسلام والمسلمین استاد قرائتی یک دهه پیش به کمک تعدادی از نیکوکاران فرهنگ دوست پایه گذاری شده است. این مجمع با مساعدت و مشارکت خیرین اداره می شود و بودجه دولتی ندارد. سیاست مجمع هدایت کمکهای مردمی به سمت ساخت مساجد در مناطق واجد شرایط و محروم است و بر پایه همین تفکر سالانه به تعداد قابل توجهی از مساجد کمک می شود.

مجمع، خیران را به مساجد در حال احداث وصل می کند و کمک های نقدی مجمع به حساب هیأت امناء واریز می گردد. ستاد اقامه نماز استان بر نحوه جذب آنها نظارت می کند. مجمع خیرین مسجدساز دخل و تصرفی در مدیریت امور مساجد ندارد، و معتقد است که در مساجد به اندازه کافی متولی وجود دارد و برای ممانعت از تداخل فقط وجوه را به حساب مسجد می ریزد و گزارش پیشرفت کار را دریافت می کند. در چند سال اخیر تحولاتی در برنامه های مجمع رخ داده است. منجمله راهبرد مجمع تدوین شده است. مدیران ستاد اقامه نماز در استانها به عنوان دستیار ارشد و نماینده مدیرعامل بر روند تعمیر و تجهیز مساجد نظارت می کنند.

در چهار سال اخیر مبلغ ۱۰/۴۹۸/۸۶۲/۵۰۰ تومان به ۵۹۶ مسجد کمک شده است و این روند ادامه دارد. در یازده سال اخیر هم ۱۴/۳۷۹/۶۹۴/۵۰۰ تومان به ۷۹۸ مسجد کمک شده است و ده ها برابر این مبالغ باهدایت مجمع خیرین به مساجد کمک کرده اند. شایان ذکر است که هنوز خیلی از متمولین و متمکنین کشور سراغی از مجمع خیرین مسجدساز نگرفته اند و کمک چندانی نکرده اند.

بیشترین کمک ها را افراد نیکوکاری از قبیل معلم و کاسب و استاد دانشگاه کرده اند و جا دارد تا کسانی که در آمدهای سرشار دارند برای حسن عاقبت خود به میدان مسجدسازی ورود پیدا کنند. البته برخی از متمولین مستقل از مجمع در کار مسجدسازی نقش بارز دارند و از خود صدقه جاریه و باقیات الصالحات به جای می گذارند. از همه اهل خیر دعوت می کنیم به نهضت مسجدسازی در کشور به پیوندند. اگر هر مسلمان هزینه یک خشت از احداث مسجدی را بپردازد کمبودهای کنونی رفع می شود. و خانه خدا در دسترس همگان با سهولت قرار می گیرد.

۴- اگر مجمع اعتبارات دولتی ندارد پس حق الزحمه مدیران و کارکنان آن از کجا پرداخت می شود؟

مجمع خیرین مسجدساز حقوق بگیر ندارد. اعضای هیات امناء و مدیرعامل و هیات مدیره و معاونان و کارکنان مجمع در مرکز استان ها افتخاری خدمت می کنند و هیچ گونه پرداختی از محل کمک های مردمی به آنان انجام نمی پذیرد.

مجمع خیرین مسجدساز حقوق بگیر ندارد. اعضای هیات امناء و مدیرعامل و هیات مدیره و معاونان و کارکنان مجمع در مرکز استان ها افتخاری خدمت می کنند و هیچ گونه پرداختی از محل کمک های مردمی به آنان انجام نمی پذیرد. در حقیقت امور اجرایی مجمع در ستاد اقامه نماز تمشیت می شود و نظام اداری جداگانه ای برای آن منظور نشده است. در سطح استان هم علاوه بر مدیر ستاد اقامه نماز استان که نمایندگی مجمع را بر عهده دارد در شورای اقامه نماز استان به ریاست استاندار هم کار گروهی بر امور ایجاد و توسعه و تعمیر مساجد در امتداد مجمع فعالیت می کند.

۵- سازمان و نهادهای دولتی چه کمکی می توانند به مجمع بکنند؟

اغلب دستگاهها اعم از شهرداری ها و وزارتخانه هامی توانند در حرکت مقدس مسجدسازی نقش آفرین باشند.

اخیرا با همت دبیرخانه مجمع و تلاش معاون اجرایی جدول کمک دستگاه ها استخراج شده است. اغلب دستگاهها اعم از شهرداری ها و وزارتخانه هامی توانند در حرکت مقدس مسجدسازی نقش آفرین باشند. مثلا اگر صدا و سیما هر چند صباح شماره حساب های مجمع را زیر نویس کند کمک شایانی به جمع آوری اعانه ها می شود. بانک مرکزی هم می تواند شبکه بانکی کشور را به میدان جمع آوری کمک های مردمی بکشاند و با ایجاد سازوکارها و نصب نرم افزار های مناسب اسباب جمع آوری کمک های مردمی را فراهم آورد.

مدیران ارشدی که ذهن و ضمیر مسجدی دارند در این حوزه می توانند نقش بارزتری ایفاء کنند. اگر در جامعه خانه های مردم و اماکن اداری آبادتر از مساجد باشد نشانه های افول فرهنگی ظاهر می شود. در جهان اسلام رونق مساجد سیر صعودی دارد و باید ما هم برای رفع کاستی ها برنامه ریزی کنیم.

در دیداری که استاد قرائتی و اینجانب با وزیر سابق راه و شهرسازی داشتیم مقرر شد که وزیر یکی از مهندسان متدین و کار آمد را به عنوان مشاور در امور مسجدسازی انتخاب کند تا با تعامل با ستاد اقامه نماز در مناطق پر جمعیت و مهاجر پذیر زمینه احداث مساجد فراهم شود ولی قضا و قدر کار دیگری کرد و این کار روی زمین ماند.

امید است که وزیر جدید راه و شهرسازی که صبغه مسجدی دارد این کمبود را جبران کند و حرکت شهرسازی را توام با مسجدسازی و مدرسه سازی و درمانگاه سازی مدیریت کند تا آیندگان فرصت تنفس معنوی در فضای مسجد و مدرسه را به دست آورند و جامعه در کمند تلاطم فرهنگی گرفتار نشود. در هر مجتمع مسکونی و اداری و تجاری باید مسجد و نمازخانه پیش بینی شود.

یکی از وزرای اسبق بهداشت وقتی برای افتتاح بیمارستانی دعوت شد اوّل سراغ نمازخانه را گرفت هنگامی که متوجه شد پیش بینی نشده است بیمارستان را افتتاح نکرد و فرصت داد تا نمازخانه در آن احداث شود و آنگاه آنرا افتتاح نمود. در حکمرانی اسلامی وزیر و رئیس و مدیرکل نسبت به امر نماز و مسجد احساس مسئولیت می کنند.