تعطیلی کسب و کار جهت اقامه نماز اول وقت و تاثیرات مثبت آن!

۰ زمان تقریبی مطالعه 9 دقیقه

تعطیلی کسب و کار جهت اقامه نماز اول وقت و تاثیر آن!

نماز محبوب‌ترین عبادت نزد خداوند متعال است و اقامه آن در اول وقت، مستحبی مؤکد و دارای آثار و برکات فراوانی است. کسب روزی حلال برای خانواده، همردیف جهاد در راه خداست اما به هنگام فرارسیدن وقت نماز خداوند متعال دوست دارد کاسب را در قامت نمازگزار ببیند: « تا قبل از اذان به کسب منفعت دنیوی مشغول بودی، حال مهیای کسب منفعت اخروی باش» تعطیلی کسب و کار جهت اقامه نماز اول وقت از ارج و قرب فراوانی نزد خداوند متعال برخوردار است. در این مقاله سعی کردیم به این موضوع بپردازیم. همراه ما باشید.

اهمیت نماز نزد خداوند

نماز در لغت به معنی اطاعت و بندگی، پرستش و سجود آمده است. اما در اصطلاح فقهی، نماز یکی از فروع دهگانه اسلام و از جمله فرایض دینی است که بسیار به آن سفارش شده است. نماز آوردگاه بنده است در پیشگاه معبود، نماز آغاز رابطه معنوی و عاشقانه مخلوق است با خالق.« قد قامت صلاه» را که می‌گویی، تهی می‌شوی از امور دنیایی و مادیات. پرواز می‌دهی روح را تا به سرمنزل مقصود برساندت. از میان آن همه فریضه و عبادت تنها نماز است که ستون دین نامیده شده و بنیان سایر فرائض و ارزش‌های اعتقادی اسلام لقب گرفته است.

نماز است که برای دعوت به آن« حی علی خیر العمل» سر می دهند. عبادتی اصیل و ریشه‌دار که اختصاص به دین اسلام ندارد بلکه در سایر ادیان و مذاهب هم به گونه‌ای اقامه شده و پایه و اساس سایر فضایل به شمار می‌رود. چنانچه حضرت ابراهیم خلیل الله در مناجاتش با خدا، نمازگزار بودن خود و ذریه‌اش را خواستار می‌شود. و نیز عیسی روح الله در گهواره سخن از نماز به میان می‌آورد.و همینطور خداوند در اولین دستور خود به حضرت موسی کلیم الله فرمان نماز می‌دهد و می‌فرماید:« اننی انا الله لا اله الا انا فاعبدنی و اقم الصلاه لذکری» همانا من خدای یکتا هستم که هیچ خدایی جز من نیست، پس مرا عبادت کن و نماز را برای یاد من به پا دار. [۱] و در امتداد آنها، فرمان نماز در دین اسلام تکمیل شده و خداوند حضرت محمد( صلی الله علیه و آله و سلم)، پیامبر گرامی اسلام را فرمان می‌دهد که اهل خانواده‌اش را به نماز امر کند و در این راه شکیبایی و حوصله به خرج دهد.

از مجموع این فرامین چه می‌توان دریافت به جز ارزش و اهمیت فوق العاده نماز در نزد خداوند متعال! آنچنان که پیامبر اکرم (صلوات الله علیه) را موظف به اجرای آن و جدیت و استقامت در آن می‌فرماید: « وأمر أهلک با الصلاه واصطبر علیها لا نسئلک رزقا نحن نرزقک و العاقبه للتقوی »؛ و خانواده‌ات را به نماز امر کن و بر آن شکیبا باش ما از تو روزی نمی‌طلبیم بلکه ما روزی تو را می‌دهیم و عاقبت نیک از آن اهل تقوا است.[۲]

نماز، عصاره و چکیده همه ادیان آسمانی است. نماز بازگشت مخلوق به فطرت الهی است. بنده‌ای که سرگرم دنیا و آلات آن شده است با شنیدن صدای اذان، روح الهی نهاده در ضمیرش بیدار می‌شود و با بازگشت به فطرت الهی خود، سر بر آستان بندگی نهاده در مقابل معبود قیام می‌کند و به نماز می‌ایستد تا با یاد خدا و توکل و توسل به حضرت حق، یادآور مسئولیت‌ها و تکالیف و آغاز و پایان خود باشد.

اهمیت نماز اول وقت در قرآن و روایات

نماز اول وقت، مثل درمان به موقع است. آثار و برکاتی که بر آن مترتب است قابل قیاس با عبادات دیگر نیست. بر طبق آیات و روایات و احادیث از ویژگی‌های بارز اهل ایمان، به جای آوردن نماز اول وقت است.« والذین هم علی صلاتهم یحافظون»؛ مؤمنین، کسانی هستند که از نمازشان محافظت می‌کنند (اوقات نماز را حفظ می‌نمایند)[۳]

در جایی دیگر از قرآن کریم آمده است: « ان الصلاه کانت علی المؤمنین کتابا موقوتا»؛ همانا نماز بر مؤمنان فرض و اوقات آن مشخص و معلوم است. [۴]

پیامبر گرامی اسلام ( صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند: «شیطان، مادامی که مؤمن از اوقات نمازهای پنجگانه اش محافظت می‌کند از او در هراس است، اما زمانی که اوقات آنها را ضایع نماید، بر او جرأت پیدا کرده و او را به گناهان بزرگ خواهد کشانید»[۵]

در روایتی از امام باقر ( علیه السلام) درباره فضیلت نماز اول وقت این چنین آمده است: « هر کس که نمازهای واجبش را اول وقت ادا نماید، ملائک آن را منیر و مطهر به عرش می‌رسانند و آن نماز بانگ می‌دهد که خداوند تو را حفظ نماید همانطور که مرا حفظ کردی و تو را به خالق یگانه می‌سپارم همان گونه که مرا به ملائک سپردی و هر کس که بدون حجت و دلیل، نمازش را با تأخیر بخواند و سهل انگاری نماید، ملائک آن را تیره و تاریک بالا می‌برند و آن نماز ندا می‌دهد: خدا تو را ضایع کند چنانچه مرا ضایع نمودی و مراعات احوالت را ننماید چنانچه مراعاتم نکردی…»[۶]

امام موسی کاظم( علیه السلام) در این باره می‌فرماید: « نماز اول وقت معطر به رایحه بهشتی است، عطر نمازی که در اول وقت و با توجه و حضور قلب خوانده شود از عطر گل‌ها و برگ‌ها و ساقه‌های نورسته و شاداب و با طراوت درخت آس( درختی همیشه سرسبز و معطر) بیشتر است. پس بر شما است که نماز را در اول وقت آن اقامه کنید»[۷]

امام جعفر صادق( علیه السلام) درباره فضیلت نماز اول وقت می‌فرماید: « فضیلت خواندن نماز در اول وقت نسبت به اقامه آن با تأخیر، مثل فضیلت آخرت است بر دنیا»[۸]

اهمیت کسب روزی حلال

اسلام دینی کامل است که به همه ابعاد زندگی بشر توجه دارد و برای مدیریت صحیح آنها، برنامه‌ریزی کرده است. نیازهای مادی و اقتصادی بشر همواره جزو دغدغه‌های مهم او بوده است. از این رو دین اسلام، با توجه کامل به این مسئله، راه‌های صحیح برآوردن نیازهای مادی بشر را تدوین نموده است. از این‌ رو، در قرآن و روایات، بسیار بر اهمیت کسب روزی حلال سفارش و تأکید شده است زیرا مهم‌ترین فرامین اسلام در بعد اقتصاد، کسب روزی حلال است. روزی حلال آن است که از راه‌ های خلاف شرع به دست نیامده باشد یعنی در چهارچوب قوانین و احکام شرع مقدس اسلام حاصل شده باشد.

اهمیت این موضوع به حدی است که در تعالیم و آموزه‌های اسلام، تلاش برای کسب درآمد حلال جزو بهترین و با ارزش‌ترین عبادات و هم ردیف جهاد فی سبیل الله شمرده شده است. چرا که به قول امام صادق ( علیه السلام) :« مجادله السیوف اهون من طلب الحلال»؛ نبرد با شمشیر راحت‌تر از کسب روزی حلال است. خداوند در قرآن کریم به اهمیت این موضوع اشاره فرموده و مؤمنان را به تلاش و فعالیت برای کسب رزق حلال فرا می‌خواند: « کلوا من طیبات ما رزقناکم…»؛ و از روزی‌های پاک که به شما دادیم تناول کنید. [۹]

و در جای دیگر می‌فرماید: « یا أیها الناس کلوا مما فی الأرض حلالا طیبا لا تبتغوا خطوات الشیطان انه لکم عدو مبین »؛ ای مردم! از آنچه در زمین حلال و پاکیزه است تناول کنید و از وسوسه‌های شیطان پیروی نکنید، قطعاً او برای شما دشمنی آشکار است. [۱۰]

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه اطهار( علیهم السلام) نیز همواره اهمیت کسب رزق حلال را به مسلمانان گوشزد می‌فرمودند. چنانچه رسول خدا (صلوات الله علیه) در حدیثی فرمودند: « الکاد لعیاله کالمجاهد فی سبیل الله »؛ کسی که برای اداره زندگی و اهل و عیالش تلاش می‌کند، مانند کسی است که در راه خدا جهاد کرده است. [۱۱]

اهمیت کسب مال حلال در نزد معصومین و بزرگان دین، به حدی است که حرکت در خلاف جهت آن یعنی کسب مال حرام، باعث بطلان سایر فرائض و عبادات خوانده شده چنانچه امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: « هرگاه کسی مالی از غیر راه حلال به دست آورد و با آن به حج مشرف شود، چون گوید «لبیک اللهم لبیک» خطاب می‌شود: « لا لبیک ولا سعدیک»؛ تو نیامدی و رستگار نشدی، یعنی هر عملی که با مال حرام باشد قبول نخواهد شد. [۱۲]

تأثیر تعطیلی کسب و کار جهت اقامه نماز اول وقت

با وجود اهمیت فراوان کسب روزی حلال در دین اسلام، تعطیلی آن به هنگام نماز مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است. چرا که محافظت از اوقات نماز، دارای اهمیت بالایی است و در آیات فراوانی به آن سفارش شده است: « رجال تلهیهم تجاره و لا بیع عن ذکر الله و اقام الصلاه و ایتاء الزکاه یخافون یوما تتقلب فیه القلوب و الابصار»؛ مردانی که هیچ تجارت و داد و ستدی آنان را از یاد خدا و اقامه نماز و پرداخت زکات باز نمی‌دارد. بیم دارند از روزی که چشم‌ها و قلب‌ها در آن دگرگون می‌شود. [۱۳]

مگر نه اینکه خداوند روزی دهنده بزرگ برای تمام مخلوقات است؟ پس این همه تکاپو و غفلت برای چیست؟ اگر به هنگام نماز به اندازه ۱۵ یا ۲۰ دقیقه کسب و کار را موقتاً تعطیل کرده و به دنبال فیض بیشتر و منفعت واقعی برویم و رضای خداوند را سود حقیقی قلمداد کنیم، آنگاه روزی خود را به دست « رزاق ذوالقوه المتین» می سپاریم:« ان الله هو الرزاق ذوالقوه المتین »؛ همانا خداوند روزی ده نیرومند استوار است. [۱۴]

به همین خاطر است که افراد متدین و نمازگزاران واقعی که به روزی رسان بودن خداوند ایمان راسخ دارند، به هنگام نماز دل را از امور دنیوی فارغ می‌سازند و با شوق به ملاقات و گفتگو با معبود می‌شتابند. این عمل، دلیلی است برای اینکه مؤمنین در هر حال مطیع فرامین و اوامر خداوند هستند و همانطور که خداوند جایگاه ویژه‌ای برای نماز قرار داده است آنان نیز، اهمیت ویژه‌ای برای نماز قائل هستند. مؤمن واقعی، می‌داند که دینش بر پایه نماز استوار است و اگر در برپایی آن و ادای فریضه اش، کوتاهی نماید در واقع به دینش آسیب رسانده است چرا که امام علی ( علیه السلام) می‌فرمایند: « الله الله! فی الصلاه، فأنها عمود دینکم »؛ خدا را خدا را! در برپایی نماز، همانا آن عمود دین شماست. [۱۵]

سودی که در واقع ضرر بود!

روایت است که شخصی به نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) آمد و از ایشان درباره رفتن به سفری تجاری مشورت خواست. پیامبر (صلوات الله علیه) فرمودند: که در این سفر بسیار ضرر خواهی کرد. آن شخص از آن سفر چشم پوشی نکرد و اتفاقاً منفعت بسیاری به دست آورد. پس از بازگشت نزد رسول الله آمد و گفت که شما مرا از رفتن به این سفر منع کردید و فرمودید که متضرر خواهم شد، اما من رفتم و اتفاقاً سود بسیاری به دست آوردم. پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: آیا در فلان روز نمازت قضا نشد؟ آن شخص با حیرت پاسخ داد: آری! حضرت فرمود: یقیناً بسیار متضرر شدی. اجری که به سبب قضا شدن نمازت زایل شد چندین برابر منفعت مادی اندکی است که به دست آورده‌ای.

دست یابی به سود واقعی در کسب و کار!

با توجه به آیات و روایات فراوانی که در این زمینه آمده، می‌توان به اهمیت این موضوع پی برد. تعطیلی کسب، جهت اقامه نماز اول وقت، در واقع عین منفعت است و آثار و برکات فراوانی دارد. بنابراین تعطیلی موقت کسب و کار به اندازه ۱۵ یا ۲۰ دقیقه در مقابل زیانی که از قضا شدن نماز به آنان خواهد رسید، قابل توجه نیست. چرا که نماز به کسب و کار مسلمان برکت می‌دهد و رزق او را وسعت می‌بخشد. بی دلیل نیست که امام خمینی ( قدس سره الشریف) در این باره فرمودند: « اگر بازار اصلاح شود، جامعه اصلاح خواهد شد» چرا که همه اقشار مردم به نوعی با بازار سر و کار دارند و روزانه گذارشان به بازار می‌افتد. بنابراین اگر بازاری و کاسب به هنگام نماز، مغازه‌اش را تعطیل نماید، این کار تبلیغ عملی نماز است و تأثیر مستقیم بر روی مردم می‌گذارد. هم از ایمان آن شخص مطلع می‌شوند و هم اینکه می‌بینند آن بازاری، همه چیز را در پول و مادیات نمی‌بیند. بلکه خدا و رضایت او برایش مهمتر است. این امر اگر در بازار و در بین تجار و کسبه همگانی شود، حرکتی عظیم در نشر ارزش‌های اسلامی خواهد بود که نهادینه شدن آن باعث الگوبرداری سایر مردم نیز خواهد شد و به این ترتیب، نمازی که افضل فرایض و ستون دین اسلام است، پرچم جامعه اسلامی را به اهتزاز در خواهد آورد.

سخن پایانی

کسبه‌ای که سال‌هاست نماز اول وقت را در اولویت کارهای خودشان قرار داده‌اند، تجربه‌های شگفت آوری از برکات این امر نقل کرده‌اند. اینکه اگر کاری را در وقت نماز انجام دهند، در آن گره می‌افتد و یک مشکل ساده ساعت‌ها وقت آدم را می‌گیرد و یا از آن طرف، بعد از نماز اول وقت که، کارها روی روال می‌افتد، خاطرات و تجربیاتی است که پیشکسوتان بازاری نمازگزار را در ادامه این مسیر یاری می‌نماید. آنها باور دارند که همه چیز پول نیست، اینان مصداق بارز همان آیه شریفه هستند؛ همان مردانی که هیچ تجارت و داد و ستدی آنان را از یاد خدا و نماز غافل نمی‌کند. خدای متعال نیز با آنان همین گونه رفتار خواهد کرد بلکه اعلی تر و خداوند همیشه به یاد آنان خواهد بود و از ایشان محافظت خواهد نمود.