از جمله عوامل سوق‌دهنده نوجوانان و جوانان به نماز، بیان ارزش عبادات آنان در دوره جوانی است که همانند یک دُر گران‌بها در اختیار آنان نهاده شده و پر واضح است هنگامی که انسان از جایگاه و منزلت خود نزد حضرت حق مطلع باشد، عمر گرانمایه‌اش را در همان راهی صرف می‌کند که محبوبش می‌پسندد و به هیچ وجه حاضر نیست ارزش وجود خود را با گناه تیره و تار کند. رسول خدا(ص) فرمود: «خداوند جوانی را دوست دارد که در اطاعت از خدا، جوانی خود را سپری کند.»
نماز در زندگی ائمه معصومین(ع) از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. درباره اهمیت نماز می‌توان گفت که اصل و اساس دین است. پیامبر اکرم(ص) نیز فرموده‌اند: چهره دین شما نماز است.
برای بررسی چگونگی جذب نوجوانان و جوانان به فریضه نماز به گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین نورمحمدپور، مدیر ستاد اقامه نماز استان تهران، پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید و می‌بینید.
ایکنا ـ از چه روش‌ها و ابزارهایی باید برای ترویج فرهنگ نماز در مدارس استفاده شود؟
با توجه به اینکه در حال حاضر فضای مجازی به صورت گسترده در جهان و جامعه ما رواج یافته است، باید از این فضای به‌روز و تأثیرگذار در مدارس و دانشگاه‌ها نهایت بهره را ببریم. باید با برنامه‌ریزی و شناخت کامل بتوانیم زمینه‌ای را فراهم کنیم تا دانشآموزان، دبیران و دانشگاهیان که در سال تحصیلی جدید به سر می‌روند، از این فضا بهره‌مند شوند و بتوانیم به نحو احسن از آن برای ترویج و اقامه نماز استفاده کنیم. بدین منظور ابتدا باید شناخت مناسبی از فضای مجازی داشته باشیم تا بتوانیم دانشآموزان را به خوبی به این فضا سوق دهیم و سپس برنامه‌ریزی خوب، منسجم و کارشناسانه داشته باشیم تا طبق آن برنامه‌های خود را پیش ببریم. در حال حاضر ستاد اقامه نماز به خوبی از فضای مجازی برای اطلاع‌رسانی و اجرای برنامه‌های خود استفاده می‌کند.
همان‌گونه که تمامی دستگاه‌های اجرایی کشور و عموم جامعه از فضای مجازی استفاده می‌کنند، ستاد اقامه نماز کشور و ستاد اقامه نماز تهران نیز مجزا از این برنامه‌ها نیستند و به خوبی از این فضا استفاده می‌کنند. امروز کانال‌های خوبی برای ترویج اقامه نماز در اختیار داریم و گزارش‌دهی مناسبی از دستگاه‌های اجرایی کشور در این حوزه از طریق فضای مجازی به دست ما می‌رسد. فعالیت‌های ائمه جماعت در تهران و شهرستان‌های استان تهران نیز در فضای مجازی به نمایش گذاشته می‌شود. همچنین، دانشآموزان و معلمان را در این امر دخیل کرده‌ایم تا بتوانیم با هم‌افزایی سایر دستگاه‌ها و مجموعه همکاران در ستاد اقامه نماز کشور و استان تهران برنامه‌های نماز را پیش ببریم.
ایکنا ـ چه روش‌های غلطی درباره دعوت نوجوانان به نماز وجود دارد که از سوی والدین و یا مدارس اجرا می‌شود؟
با توجه به اینکه ۳۴ سال به عنوان دبیر آموزش و پرورش خدمت کرده‌ام، به این نتیجه رسیده‌ام که یکی از روش‌های غلطی که در مدارس باعث دوری دانشآموزان از نماز می‌شود تا نزدیکی آنها به این واجب الهی، روش تحکمی و امر و نهی است. زمانی که در مدارس تدریس می‌کردم، از روشی استفاده کردم که موفقیت خوبی در جذب دانشآموزان به نماز داشت. باید از روش جذب و ایجاد علاقه در دانشآموزان بهره برد. اگر بخواهیم دانشآموزان را برای شرکت در نماز امر و نهی کنیم، قطعاً پاسخی نخواهیم گرفت و این امر تأثیر منفی خواهد داشت.
بهترین روش برای جذب دانشآموزان به نماز، که باید بیشترین سرمایه‌گذاری را در این بخش انجام دهیم، آموزش خانواده است و با توجه به بررسی‌ها، ۷۵ درصد از کسانی که اهل نماز شده‌اند به واسطه خانواده و مادران خود نمازخوان شده‌اند. برای جذب دانشآموزان به نماز، ابتدا باید آموزش آنان را تقویت کنیم و قطعاً نتیجه خواهیم گرفت.
اگر مدرسه صرف اینکه به دانشآموزان طبق بخشنامه و به صورت دستوری به نماز امر کند، نه تنها جواب نمی‌دهد، بلکه تأثیر چندانی نخواهد داشت، مگر اینکه خانواده‌ها همراهی کنند. در هر مدرسه‌ای که خانواده‌ها به نماز فرزندان خود اهتمام داشته‌اند، حضور دانشآموزان در نماز جماعت چشمگیر بوده است. لذا لازمه آن آموزش خانواده‌هاست تا بتوانیم از این فرایند استفاده بهینه کنیم و به تقویت نماز و فرهنگ دینی بپردازیم.
ایکنا ـ چگونه باید به آموزش خانواده‌ها برای اثرگذاری آنان در امر دعوت به نماز پرداخت؟
ستاد اقامه نماز به دستور حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی مرکز تخصصی نماز را در قم ایجاد کرده است که اساتید برجسته و ماهری در آن حضور دارند تا هر مدرسه و دانشگاهی که قصد ترغیب خانواده‌ها به مسئله نماز فرزندان اعم از دانشآموزان و دانشجویان را دارد، بتواند از وجود این اساتید بهره ببرد. این اساتید با روش‌های بسیار نوین و جذاب به آموزش خانواده‌ها، جوانان و نوجوانان برای جذب به نماز می‌پردازند. لذا این مرکز تخصصی آمادگی دارد تا در صورت درخواست مدارس و دانشگاه‌ها به آموزش خانواده‌ها در حوزه جذب دانشآموزان و دانشجویان به نماز اقدام کند. کلاس‌هایی که از سوی این مرکز و به درخواست آموزش و پرورش مناطق مختلف کشور برپا شده، بسیار تأثیرگذار بوده است و خانواده‌هایی که از آنها استفاده کرده‌اند، بسیار راضی بوده‌اند.
ایکنا ـ برای بهبود عملکرد نهادهای مختلف در امر ترویج فرهنگ اقامه نماز چگونه باید عمل کرد؟
از آنجا که ستاد اقامه نماز دستگاهی راهبردی است و زیر نظر مقام معظم رهبری فعالیت می‌کند و هیئت دولت نیز به خوبی به این موضوع پرداخته، تفاهم‌نامه‌‌هایی را با نهادهای اجرایی مختلفی منعقد کرده که براساس آنها، وظایف هر یک از دستگاه‌های اجرایی در حوزه اقامه نماز مشخص شده است و هر کدام از آنها می‌توانند از این ظرفیت استفاده و کارکنان خود را از موضوع نماز و اهمیت اقامه آن آگاه کنند.
دستگاه‌های اجرایی در استان تهران نیز تعامل خوبی با ستاد اقامه نماز استان تهران و ستاد اقامه نماز کل کشور دارند. همچنین، براساس ظرفیت هر دستگاه اجرایی که در استان تهران فعالیت می‌کند، برنامه‌ای از سوی ستاد اقامه نماز استان در اختیار آنها قرار داده شده است و برنامه‌های نو و ابتکاری که این دستگاه‌ها ارائه می‌دهند نیز در نهاد مورد نظر اجرا می‌شود.
ایکنا ـ ستاد اقامه نماز استان تهران از چه روش‌های به روز و کارآمدی بهره گرفته است؟
یکی از برنامه‌هایی که برای اولین بار از سوی ستاد اقامه نماز استان تهران ارائه و در کل کشور نیز اجرا شد، آموزش تعدادی از مربیان بانوی حوزه مهدویت بود که در یک دوره ۱۶ ساعته آموزش دیدند و برای برپایی کلاس‌های مهدویت به نهادها و دستگاه‌های متقاضی اعزام شدند.
همچنین، برای اینکه ستاد اقامه نماز موفقیت بیشتری را کسب کند، اجلاس نماز، که تا پیش از این در سطح شهرستان‌های استان تهران برگزار می‌شد، امسال به صورت متمرکز برگزار خواهد شد و امیدواریم با همکاری تمامی دستگاه‌های مختلف بتوانیم این اجلاس را، که مقدمه‌ای برای اجلاس سراسری نماز است، به خوبی برگزار کنیم. در حال حاضر در استان تهران ۴۱ امام جمعه فعالیت می‌کنند که پیش‌قدم هستند و برنامه‌های خوبی را با همکاری و همراهی فرمانداران شهرستان‌ها در حوزه نماز به خوبی اجرا می‌کنند. این برنامه‌ها براساس هر منطقه و شهرستان بومی‌سازی و بنا به موارد مورد نیاز اجرا می‌شود.
یکی از فعالیت‌های تأثیرگذار ائمه جمعه در حوزه نماز، حضورشان در بین نسل جوان بوده است. زمانی که امام جمعه یک شهرستان وارد مدرسه و دانشگاه می‌شود و در نماز و جلسه پرسش و پاسخ دانشآموزان و دانشجویان شرکت می‌کند، بازخورد آن بسیار بالاست. برای مثال امام جمعه شهرستان قدس بیشتر اعضای ستاد نماز جمعه را از میان دانشآموزان انتخاب کرده است. این برنامه‌ها که از سوی ائمه جمعه اجرا می‌شود، اقدامی ابتکاری است که تأثیر خوبی در میان نوجوانان و جوانان دارد. زمانی که دانشآموزان و دانشجویان حضور ساده و بدون تکلف ائمه جمعه را مشاهده می‌کنند، برای اقامه این فریضه الهی تشویق می‌شوند.
دانشآموزان و دانشجویان تشنه معارف نماز هستند. حضرت موسی(ع) با خدای متعال مناجات می‌کرد و خداوند به موسی(ع) فرمودند که بین من و بنده‌هایم دوستی برقرار کن! موسی(ع) از خداوند پرسیدند که چه کنم تا این دوستی برقرار شود؟ خداوند فرمودند که نعمت‌های مرا برای بندگانم معرفی کن، چراکه وقتی نعمت مرا بشناسند، قطعاً به خدا و دین علاقه‌مند می‌شوند. باید همین کار را انجام دهیم و نعمت‌های خداوند متعال را به نوجوانان و جوانان بشناسانیم. بدین ترتیب قطعاً آنان به شناخت خدا، دین و مذهب علاقه‌مند خواهند شد.
علاوه بر این، باید مخاطب‌شناس باشیم. اگر نتوانیم به خوبی مخاطب خود را بشناسیم و نیازهای نوجوانان و جوانان را کشف کنیم، برنامه‌های ما به نتیجه نخواهد رسید. پس نیازمند آسیب‌شناسی و مخاطب‌شناسی هستیم و باید براساس فراخور سن نوجوانان و جوانان، برنامه‌هایی را درباره نماز و فرهنگ دینی ارائه دهیم.
ایکنا ـ مدرسه و دانشگاه برای بهبود این وضعیت باید چه راهی را طی کنند تا به هدف مطلوب دست یابند؟
براساس آنچه قرآن کریم می‌فرماید: «الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاهَ؛ همان کسانى که چون در زمین به آنان توانایى دهیم نماز برپا مى‌دارند»، متولیان نهادهای مختلف به ویژه آموزش و پرورش و آموزش عالی باید در حوزه نماز پیش‌قدم باشند. دانشآموزان و دانشجویان بیش از هر چیز به عملکرد مدیران خود می‌نگرند. اگر عملکرد مدیران مثبت باشد، حرفشان نیز در میان دانشآموزان تأثیرگذارتر خواهد بود. چنانچه دانشآموزان مشاهده کنند که مدیر مجموعه آنها علاقه‌مند به نماز است و در صف اول نماز می‌ایستد، آنها نیز در نماز شرکت خواهند کرد. مدیران نهادهای مختلف باید رفتار نمازی داشته باشند. اگر دانشآموزان صداقت و دلسوزی و پایبندی مدیران به نماز را مشاهده کنند، به نماز علاقه‌مند خواهد شد.
موضوع مهم دیگر این است که باید بین اولیای دانشآموزان و دانشجویان و مدرسه و دانشگاه ارتباط نزدیکی برقرار باشد. در غیر این صورت هرچقدر آموزش مدرسه و دانشگاه با رفتار خانواده‌ها مغایر باشد، آموزش‌ها هیچ تأثیری نخواهد داشت. همان‌گونه که بیان شد، باید آموزش خانواده مدنظر قرار گیرد. بدین ترتیب پاسخ مثبتی دریافت می‌کنیم و اگر بین خانواده و مدرسه فاصله ایجاد شود، نتیجه معکوس خواهد بود و نمی‌توانیم دانشآموزان و دانشجویان را به خوبی به نماز جذب کنیم.
با توجه به اینکه امسال سی‌امین اجلاس نماز در استان زنجان با محوریت نماز و نسل نو و مدرسه، مسجد و خانه برگزار می‌شود، اگر بتوانیم از این فضا استفاده کنیم، مسجدی‌ها و در آینده مسئولان و مدیران خوبی خواهیم داشت. لذا باید ابتدا آموزش را از خانواده آغاز کنیم و آن را به مدرسه و دانشگاه تعمیم دهیم تا به نقطه‌ای برسیم که از دانشآموزان و دانشجویان تربیت‌یافته، مدیران و مسئولان دلسوزی در جامعه داشته باشیم که پرچمدار نماز باشند.
