مطهرات و احکام آنها
دین اسلام، برای هر مشکلی راه حلی دارد. نجاسات، یکی از موانع پاکی و طهارت برای انجام صحیح عبادات و فرایض هستند. برای حل این معضل، دین اسلام، به معرفی مطهرات پرداخته است. مطهرات یا همان پاک کننده‌ها، به چیزهایی گفته می شود که با استفاده از آنها چیزهایی را که نجس شده اند، می توان پاک کرد. در احکام اسلامی و متون فقهی شیعه، علاوه بر آب، دوازده چیز به عنوان مطهرات معرفی شده اند که ما در این مقاله قصد داریم به آنها بپردازیم. پس، برای آشنایی بیشتر با مطهرات و احکام آنها، با ما همراه باشید.
معنی مطهرات چیست؟
مطهرات جمع کلمه ی مطهر به معنی پاک کننده است و از ریشه ی طهر و طهارت گرفته شده است. واژه ی طهارت در لغت به معنی پاکی، نظافت و تمیزی است؛ و در اصطلاح، یکی از قواعد وضعی شرع اسلام به شمار می‌رود که تحت عنوان اصل طهارت، بر همه ی اشیاء به جز اشیای ناپاک اطلاق می‌شود. واضح است یک چیز، در شرایطی می‌تواند پاک کننده باشد که خود پاک و مطهر باشد.
اصل طهارت
اصل طهارت یا قاعده ی طهارت از جمله قواعد مشهور فقهی است که بر اساس آن، همه چیز پاک است مگر اینکه خلافش ثابت شود و مفهومش آن است که هر گاه در پاک بودن چیزی شک شود، اصل بر پاک بودن آن است.[۱] البته به شرطی که استصحاب نجاست وجود نداشته و بر شخص، معلوم نباشد که آن چیز قبلاً نجس یا پاک بوده است.[۲] سند اصل طهارت، اجماع علما و مراجع دینی و روایاتی از جانب معصومین علیهم السلام است.
اقسام مطهرات
در کتاب های توضیح المسائل، این موارد به عنوان مُطَهِّرات معرفی شده اند:
- آب
- زمین
- آفتاب
- استحاله
- انقلاب
- ثلثان شدن [۳]
- انتقال
- اسلام
- تبعیت
- برطرف شدن عین نجاست
- استبراء حیوان نجاست خوار
- غایب شدن مسلمان
- خارج شدن خون به اندازه ی متعارَف از حیوان ذبح شده
احکام مطهرات
هر یک از مطهِّراتی که در بالا ذکر شد، احکام مخصوصی دارد و با حصول شرایطی، باعث پاک شدن و طهارت چیزهای نجس می‌شود. در اینجا، به برخی از احکام مطهرات خواهیم پرداخت:
آب
آب، طبق نص صریح قرآن، به عنوان یکی از مطهرات معرفی شده است؛ همان جا که خدای تعالی در آیه ۴۸ سوره فرقان فرموده است: «وانزلنا من السماء ماءً طهوراً»؛ ما از آسمان آب را که پاک کننده است، فرو فرستادیم.
آب، پاک کننده ای است که هرچیز نجسی را پاک می‌کند؛[۴] البته به شرطی که خودش پاک باشد، مضاف نباشد، بعد از شست و شو، عین نجاست از آن زایل شود و آبْ مضاف نشود.[۵] آب اقسامی مانند جاری، کُر، مضاف و قلیل دارد که هر یک احکام جداگانه ای دارند.[۶]
حضرت امام خمینی، در کتاب رساله ی نجاه العباد، احکام آب را طی مسائلی فقهی به این شرح توضیح داده اند:
مسئله ۱ ـ آب، هرچیزی را که نجس شده باشد، پاک می کند و آب باران چنانچه به چیز نجس شده ای که عین نجاست در آن نیست، ببارد و بر آن غلبه پیدا کند، البته در صورتی که سگ آن را لیس نزده باشد، پاک کننده است.
مسئله ۲ ـ اگر چیز نجس شده ای را که عین نجاست در آن نباشد، در آب کر و جاری فرو برند و آن آب بر آن غلبه پیدا کند، پاک می شود، البته در صورتی که آن چیز قابل فشار دادن نباشد (مثل ظرف)، و در غیر این صورت، بنابر احتیاط واجب، چیزی که قابل فشار دادن است مانند لباس و پتو و … باید فشار داده شود، و اگر آن را در زیر آب به گونه ای حرکت دهند که آب داخل آن خارج شود، کفایت می کند.
مسئله ۳ ـ ظرفی را که سگ لیس زده باشد، باید ابتدا خاک مال کرد ـ البته بنابر احتیاط واجب، خاک باید پاک باشد ـ و سپس با آب شست، و بعد از آن دو مرتبه ی دیگر نیز باید شسته شود. و چنانچه در آن ظرف، آب یا چیز روانِ دیگری خورده باشد و یا آب دهانش در آن ظرف ریخته باشد، احتیاط واجب بر آن است که طبق دستور بالا آن را تطهیر نمایند. امّا در صورتی که سایر اعضای سگ به ظرف آب و مثل آن برسد، طبق اکثریت آرا، خاک مال کردن لازم نیست، اگرچه احتیاط مستحب بر آن است که با همین دستور، آن را تطهیر نمایند.
مسئله ۴ ـ در صورتی که ظرفی را خوک لیس زده باشد و یا اینکه در آن ظرف، موش صحرایی مرده باشد، باید هفت مرتبه آن را شست تا پاک شود.
مسئله ۵ ـ ظرفی که به وسیله ی شراب نجس شده باشد و یا موش در آن مرده باشد و یا به واسطه ی سایر نجاسات، نجس شده باشد، واجب است که سه مرتبه شسته شود، حتی اگر با آب کر و یا آب جاری نیزشسته می شود، احتیاط واجب آن است که ظروف نجس را سه بار شست و شو کرد و البته مستحب است ظرفی را که به واسطه ی شراب نجس شده و یا موشی در آن مرده، هفت مرتبه بشویند تا پاک شود.
مسئله ۶- در صورتی که بخواهند وسیله ای را که به واسطه ی تماس با بول نجس شده و از ظروف نیست، با آب قلیل شسته و تطهیر نمایند، لازم است که دو بار شسته شود و البته احتیاط واجب بر آن است که این دو بار شستن، بعد از شستنی باشد که با آن عین نجاست از آن وسیله زایل شده است.
مسئله ۷ ـ چنانچه بخواهند چیزی را که با نجاستی غیر از بول نجس شده و از ظروف نیست، با آب قلیل، پاک کرده و تطهیر نمایند، باید پس از ریختن آبی که با آن، عین نجاست از آن چیز، جدا شده است، یک بار دیگر هم آب بریزند، ولی به این صورت که بعد از شست و شوی اول، چیزهایی را که قابل فشار دادن است، فشار دهند تا غساله ی [۷] آن بیرون آید و سپس در مرحله ی دوم آن را بشویند.
مسئله ۸ ـ در مورد ظرفها، اعم از کوچک یا بزرگ که دهانۀ آنها تنگ است، هنگامی که با نجاستی برخورد کرده باشند، لازم است که در آب کر و جاری سه مرتبه شسته شوند، به ترتیبی که در هر مرتبه آب تمام اطراف آنها را چه از داخل و چه از خارج فرا گیرد، و با آب قلیل نیز باید سه مرتبه شسته شود، به گونه ای که آب را درون ظرف ریخته و بنا به احتیاط واجب بلافاصله تکان دهیم تا آب تمام داخل آنها را فرا گرفته و آنگاه بیرون ریخته شود و این کار را باید سه مرتبه انجام داد تا ظرف پاک شود.
مسئله ۹ ـ چنانچه ظروف بزرگی مانند دیگ های بزرگ و پاتیل و خمره و حوض نجس شده باشد، در صورتی که آب را از بالا سه مرتبه در آن بریزند به گونه ای که تمام اطراف آن را بگیرد و در هر مرتبه، آبی که ته آن ظرف جمع می شود، خارج کنند، پاک می شود، و البته احتیاط واجب آن است که در هر مرتبه ظرفی که با آن، آب جمع شده را خارج می کنند، تطهیر نمایند.
مسئله ۱۰ ـ چنانچه تنوری به سبب تماس با بول نجس شده باشد، باید آب را دو مرتبه از بالا روی موضع نجس شده بریزند تا پاک شود، و در صورتی که عامل نجاست، غیر از بول و از سایر نجاسات باشد، چنانچه بعد از برطرف کردن و ازاله ی عینِ نجاست، یک بار به ترتیبی که گفته شد، آب را از بالا بر آن بریزند، کفایت می کند.
مسئله ۱۱ ـ در صورتی که ظاهر اقلامی همچون برنج و گندم و صابون و مانند اینها نجس شود، با فرو بردنِ آنها در آب کر و یا آب جاری پاک می شوند ولی چنانچه باطن آنها نجس شده باشد، پاک شدن باطن آنها محل اشکال است.[۸]
زمین
اگر کف پا یا کفشِ انسان بر اثر راه رفتن روی زمین، نجس شده باشد، هرگاه تقریباً به اندازه ی ده قدم روی زمین خشک و پاک راه برود، کف پا و کفش او پاک خواهد شد البته مشروط به این که عین نجاست، برطرف شده باشد.
امام خمینی رحمه الله علیه احکام زمین را اینگونه بیان کرده اند:
مسئله ۱ ـ زمین با داشتنِ شرایطی، کف پا و یا ته کفشی را که نجس شده، پاک می کند:
-
- زمین پاک باشد.
- زمین خشک باشد.
- عین نجس مثل خون و بول به وسیله ی راه رفتن یا مالیدن بر زمین از بین برود.
نکته؛ بنابر احتیاط واجب، حکم طهارت و پاکیِ ته کفش و کف پا در صورتی است که نجاست از طریق راه رفتن بر روی زمین حاصل شده باشد، و تفاوتی نیست که جنس زمین خاک باشد یا سنگ و ریگ و … ؛ طبیعی و اصلی باشد یا سنگ فرش و آجر فرش، لیکن، زمینی که از قیر باشد و یا زمینی که با چوب، فرش شده باشد با راه رفتن بر روی آن، کف پای نجس و ته کفشِ نجس شده پاک نمی شود.
آفتاب
آفتاب، زمین و همه‌ی اشیای غیر منقول (قابلیت انتقال به جای دیگر را نداشته باشند) از قبیل ساختمان و چیزهایی که در آن به کار رفته، مانند درب و پنجره و دیوار و ستون و … و نیز درختان و گیاهان را پاک می‌کند. [۹]
البته پاک کنندگی آفتاب نیز شرایطی دارد، از قبیل:
-
- چیزِ نجس، تر باشد.
- عین نجاست در آن باقی نباشد (اگر عین نجاست باقی است، قبل از تابش آفتاب بر روی آن، بر طرف شود).
- آفتاب، مستقیماً به آن بتابد (چیزی مانند ابر، شیشه یا پرده، مانع تابش آفتاب نباشد).
- به وسیله ی آفتاب خشک شود (چنانچه مرطوب بماند، به این معنی است که پاک نشده است).
امام خمینی، احکام پاک کنندگی آفتاب را چنین بیان فرموده اند:
مسئله ۱ ـ آفتاب، زمین و ساختمان و چیزهایی مانند در و پنجره و همچنین میخی را که جزء ساختمان محسوب می شود البته با حصول شرایطی پاک می کند: اول آنکه آن چیزِ نجس، تر باشد به گونه ای که اگر بر روی آن دست بگذارند، تری آن با دست احساس شود. دوم آنکه قبل از تابش آفتاب بر آن چیز،عین نجاست از آن جدا شده باشد. سوم اینکه، تنها آفتاب آن چیز را خشک نماید.
مسئله ۲ ـ اقوی طهارت اشیائی مثل حصیر و بوریا به وسیله ی آفتاب است البته با حصول شرایطی که ذکر شد.
مسئله ۳ ـ چنانچه زمین یا ساختمانِ نجس شده و امثال آنها خشک باشند و بخواهند که آن را با آفتاب طهارت کنند، می توانند که بر آن آب پاشیده تا دوباره تر شوند و سپس آفتاب بر آن تابیده و پاک نماید. [۱۰]
استحاله و انقلاب
استحاله یعنی از حالی به حال دیگر درآمدن. بنابراین اگر چیز نجسی از حالی به حال دیگر درآمد یعنی به صورت چیز پاک درآمد، آنگاه پاک شده است. البته این تغییر باید به طوری باشد که کلاً جنس دیگری شود، مثلاً چوبی که با سوختن به خاکستر تبدیل شود و یا شرابی که به سرکه تبدیل شود و یا سگی که در نمکزار بیفتد و تبدیل به نمک شود، در این صورت می گوییم که پاک شده است، ولی اگر جنس آن تغییر نکند، بلکه فقط صورت و شکل آن عوض شود، مثل گندم که به آرد تبدیل می‌شود یا شکر که در آب حل می‌شود، در این صورت پاک نمی‌شود.
نکته ۱- برای پاک کردن و تطهیر مواد نجسی، مثل روغن نجس، صرف انجام فعل و انفعالات شیمیایی که خاصیت جدیدی به مواد ببخشد کافی نیست (یعنی با این کار، استحاله به معنی واقعی، تحقق پیدا نمی کند).
نکته ۲- در مورد فاضلاب، به صرف جداسازی مواد معدنیِ آلوده و میکروب ها و … از آب فاضلاب، استحاله محقق نمی شود، مگر در صورتی که عمل تصفیه با تبخیر آب و میعان (تبدیل دوباره‌ی بخار به آب) به طور کامل انجام شود. [۱۱]
انقلاب به معنی تغییر و تحول، در اصطلاح فقه به این معنی است که مثلاً شراب تبدیل به سرکه شود.[۱۲] برخی از فقها و مراجع، انقلاب را نوعی استحاله دانسته‌اند.[۱۳] آیه الله مکارم شیرازی، انقلاب را تغییر صوری دانسته است مانند تبدیل سرکه به شراب ولی استحاله را تغییر ماهوی می‌داند مثل تبدیل شدن سگ به نمک در نمکزار[۱۴]
انتقال
چنانچه خونی که نجس است (مانند خون انسان یا خون حیوانی که دارای خون جهنده است) به بدن حیوانی که خون جهنده ندارد، منتقل شود به گونه ای که خون آن حیوان حساب شود، پاک می‌شود؛ به این امر انتقال می گویند.
مسئله ۱ ـ اگر خون انسان یا حیوانی که خون جهنده دارد، وارد بدن حیوانی که خون جهنده ندارد، مثل پشه و مگس شود و خون آن حیوان محسوب شود، پاک می گردد، ولی در صورتی که شک کنیم که جزء بدن آن حیوان شده است یا نه، نجس است.
مسئله ۲ ـ چنانچه درخت و گیاه و مانند اینها با آب نجس آبیاری شود و آب نجس از اجزاء آنها گردد پاک است.
مسئله ۳ ـ در صورتی که زالو، خون انسان یا حیوان دیگری را مکید؛ چون به آن، خون زالو گفته نمی شود، نجس است.
اسلام
شخص کافر با گفتن شهادتین و به محض پذیرش دین اسلام و مسلمان شدن، پاک می شود و بدن و آب دهان و بینی و عرق او پاک خواهد بود. البته چنانچه در هنگام مسلمان شدن، عین نجاست را به همراه داشته باشد، حکم خودش را خواهد داشت.
نکته؛ بر طبق عقیده ی برخی از علما و اغلب فقهای معاصر، تنها کفار غیر کتابی نجس محسوب می شوند و کفار کتابی پاک هستند.[۱۵]
غایب شدن مسلمان
هرگاه به یقین برسیم که بدن یا لباس یا یکی از لوازم و چیزهای فرد مسلمانی نجس شده است، و آن فرد مسلمان را مدتی نبینیم و بعد از مدتی که دیدیم، ملاحظه کنیم که او با آن وسیله ای که قبلاً نجس بوده است، مانند چیز پاک رفتار می‌کند، آن وسیله، محکوم به پاکی است، البته مشروط بر آن که بدانیم صاحب آن وسیله از نجاست سابق و از احکام فقهی درباره ی طهارت و نجاست مطلع است.
بر طرف شدن عین نجاست
چنانچه بدن حیوان به نجاستی آلوده شد، به محض اینکه آن چیزِ نجس برطرف شد، بدن آن حیوان پاک می شود و نیازی به آب کشیدن به قصد طهارت نیست. داخل بدن انسان، مانند داخل دهان یا بینی هم همینطور است، البته مشروط بر این که عامل نجاست از بیرون به آن نرسیده باشد، بنابراین، خونی که از دندانِ شخص می‌آید، اگر عین آن در آب دهان از بین برود، دهان انسان پاک است.
مساله ۱ ـ چنانچه عین نجاست مانند خون، یا متنجس مانند آب نجس، از بدن حیوان یا از باطن بدن انسان مثلاً داخل دهان و بینی، برطرف شود، در آن صورت بدن حیوان و دهان و بینی انسان پاک خواهد شد. البته در حیوان، شرط است که بعد از برطرف شدن نجاست، حتماً خشک شود.
مساله ۲ ـ چنانچه مثلاً گربه ای خون بخورد و یا بره یا گوساله ای در هنگام تولد از مادرش با بدنِ آلوده به خون بیرون آید، بعد از اینکه خون از دهان گربه و نیز از بدن بره یا گوساله برطرف شود، دهان گربه و بدن حیوان پاک می باشد، و همچنین است دهان انسانی که چیز نجس مانند خون یا شراب یا آب نجس را بیاشامد، به این صورت که بعد از بلعیدن، پاک خواهد بود.
تبعیت
تبعیّت به معنی پاک شدن چیز نجس به واسطه ی طهارت و پاک شدن چیز نجسِ دیگر. به عنوان مثال، چنانچه شخص کافری اسلام بیاورد، فرزند او نیز به تبعیت از پدرش پاک می شود. همچنین است اگر که شراب به سرکه تبدیل شود، در این صورت، ظرف آن هم پاک خواهد بود.
مسئله ۱ ـ چنانچه شخص کافر مسلمان شود، بچه ی غیر بالغ او نیز به تبعیت از او پاک می شود و همچنین است اگر مادرش به اسلام روی آورد، بچه نیز به تبع او پاک می گردد.
مسئله ۲ ـ تخته یا سنگی که میت را روی آن غسل می دهند و نیز پارچه ای که با آن عورت میت را در حال غسل می پوشانند و همچنین دست کسی که میت را غسل می دهد، بعد از اتمام مراحل غسل، پاک می شود.[۱۶]
استبراء حیوان نجاست خوار
امام خمینی رحمه الله علیه در صفحه ۸۵ رسالۀ نجاه العباد، احکام استبراء را چنین شرح داده اند:
مسئله ۱ ـ بول و غائط حیوانی که به خوردن نجاست انسان عادت کرد، نجس است، و در صورتی که بخواهند آن را پاک کنند، باید آن حیوان را استبراء کنند، یعنی تا مدتی که عرفاً بعد از آن مدت، دیگر به آن حیوان نجاست خوار گفته نمی شود، نگذارند که نجاست بخورد و در عوض، به او غذای پاک بدهند، و البته احتیاط واجب بر آن است که بعد از آن مدت که به آن حیوان، نجاست خوار گفته نمی شود، شتر را به مدت چهل روز و گاو را بیست روز و مرغابی را پنج روز و گوسفند را ده روز و مرغ خانگی را به مدت سه روز غذای پاک داده و از خوردن نجاست منع نمایند.
تلثان شدن (کم شدن دوسوم آب انگور)
فقها و علمای دین، خوردن آب انگوری را که جوشیده است، حرام می دانند. برخی از ایشان هم به نجس بودن آن علاوه بر حرمت، اذعان دارند.[۱۷] در هر حال، آب انگور، در صورتی که به اندازه ای روی آتش بجوشد که دوسوم آب آن کاسته شود، پاک می شود و خوردنِ آن جایز است؛ البته به‌شرطی که مست کننده نباشد.[۱۸]
خارج شدن خون به اندازه ی متعارَف از حیوان ذبح شده
پس از اینکه حیوان حلال گوشت، به صورت شرعی ذبح شد، باید به اندازه ی متعارَف، از رگ هایش خون خارج شود، پس از آن، خونی که در بدن حیوان باقی مانده است، پاک است.[۱۹]
نمونه‌هایی از موارد کاربرد اصل طهارت
۱. کودکی که دائماً خود را نجس می کند، دست یا بدن خیس، آب دهان و یا باقیمانده ی غذایش تا وقتی که به نجس بودن آن یقین حاصل نشده، طبق اصل طهارت محکوم به پاکی است.
۲. نخ و پرز و غباری که بر ما مشخص نیست که از لباس نجس جدا شده یا از لباس پاک، محکوم به طهارت است. همچنین است اگر بدانیم که از لباس نجس جدا شده ولی ندانیم که از قسمت پاک لباس است یا آن قسمتی که نجس شده است.
۳. در مورد لباسهایی که برای شست و شو به خشکشویی‌ها داده می‌شود، اگر از قبل نجس نباشند محکوم به طهارت هستند، هر چند علم داشته باشیم که صاحبان این خشکشویی ها برای شستن البسه از مواد شیمیایی استفاده می کنند.
۴. تراوش آبی که بر جایی می‌ریزد و ما نمی‌دانیم که آن مکان پاک است یا نجس، پاک خواهد بود.
۵. آب و شیرابه ای که از ماشین‌های حمل زباله به خیابان ها و معابر می ریزد و ما نمی‌دانیم که پاک است یا نجس، محکوم به طهارت است. همچنین است آبهایی که در چاله های سطح خیابان ها و کوچه ها جمــع می‌شود و معلوم نیست که پاک هستند یا نجس.
۶. لوازم آرایشی، مانند رژ لب و کرم پودر ها که معلوم نیست از مردار ساخته شده اند یا از چیزهای پاک، تا زمانی که نجس بودن آنها از راه شرعی احراز نشود، پاک هستند و استفاده از آنها اشکالی ندارد.
۷. هنگام استفاده از کفش و پاپوش، در صورتی حکم به نجاستِ پا می‌شود و لازم است که پاها را برای ادای فریضه ی نماز شست، که یقین داشته باشیم که آن کفش از پوست حیوانی است که تذکیه [۲۰] نشده و نیز معلوم شود که پای شخص در آن کفش عرق کرده و تر شده است، اما در صورتِ شک در عرق کردن پا یا شک در تذکیه ی حیوانی که کفش از پوست آن دوخته شده است، پا محکوم به طهارت است.
۸. قلم مویی که به منظور انجام کارهایی مثل نقاشی و نقشه کشی و امثال آن استفاده می‌شود و بر ما مشخص نیست که از موی خوک ساخته شده است یا نه، پاک است و استفاده از آن حتی برای اموری هم که مشروط به طهارت است، اشکالی ندارد.
۹. درباره ی شخصی که نمی‌دانیم مسلمان است یا کافر، اصل بر طهارت است و سؤال از دین و آیین او بر ما واجب نیست.
۱۰. در و دیوار هتل ها و منازل و نیز وسایل نقلیه ی کفار غیر کتابی (مانند بودایی‌ها) و نیز اسباب و اثاثیه و لوازم موجود در آن ها، در صورتی که ندانیم که پاک هستند یا نجس، محکوم به طهارت هستند. (البته در صورت یقین داشتن به نجاستِ آن ها هم، آب کشیدن و طهارت همه‌ی آنها بر ما واجب نیست. آنچه بر ما واجب است تطهیر و پاک کردن اشیای نجسی است که برای خوردن و آشامیدن و ادای فریضه ی نماز، مورد استفاده قرار می دهیم).
۱۱. اشیا و تجهیزات مورد استفاده ی مشترک مسلمانان و کفار، مانند صندلی‌های هواپیما و قطار و … در صورتی که ندانیم پاک هستند یا نجس، بنا را بر طهارت می گذاریم.
۱۲. الکل هایی که بر ما معلوم نیست که از اقسام مایعات مست کننده هستند یا نه، محکوم به طهارت است.
پاسخ به برخی از سؤالات فقهی درباره مطهرات و احکام آنها[۲۱]
پرسش ۱- با فرض اینکه همه ی شرایط طهارت کف کفش به وسیله زمین که در رساله ی آیه الله مکارم، ذکر شده برقرار باشد : آیا اگر ابتدا عین نجاست یا عین متنجس به روشی غیر از راه رفتن و مالیدن روی زمینِ پاک کننده زایل شود مثلا خون یا بول خشک شود و سپس کنده شود و یا با دستمال یا روش دیگری جدا شود و سپس با این کفشی که هنوز هم نجس است و فقط عین نجاست از آن برطرف شده، برای حصول طهارت شرعی بر روی زمین پاک کننده راه برویم باز هم طهارتِ مطلوب ایجاد می شود؟
پاسخ: بله پاک می شود.
پرسش ۲- چنانچه لباس یا مانند آن را به متصدّی لباسشویی داده باشیم و او بگوید که آن لباس را شسته و آب کشیده است، آیا می توان به گفته ی او اعتماد کرد؟
پاسخ: هرگاه کسی لباسش را به لباسشویى مسلمان بدهد که آن را بشوید و آب کشی نماید، سخن او مورد قبول است.
پرسش ۳- در صورتی که مثلاً بنده لباس نجسی داشته باشم و آن را برای شستن به شخص دیگری بدهم، آیا لازم است که او را از نجاست لباسم آگاه کنم یا اینکه احتیاجی به این کار نیست ؟
پاسخ: در صورتی که می دانید با آن معامله طهارت می کنند، لازم است که اطلاع دهید ولی چنانچه می دانید که آنها را می شویند و معامله نجاست با آنها می کنند، لازم نیست که اطلاع دهید.
پرسش۴- مرغی که سابقاً حرام می خورده ولی اکنون حلال می خورد، مصرف تخم این مرغ چه حکمی دارد؟
پاسخ: در صورتی که خوراکِ حرامش، به غیر از نجاست انسان باشد، تخم مرغ او حرام نمی شود ولی اگر نجاست انسان باشد، باید تا ۳ روز خوراک پاک به او بدهند و بعد از آن حلال می شود.
پرسش ۵- حکم پختن کشمش و مویز در غذا چیست؟
پاسخ: هرگاه کشمش و مویز را در غذا بریزند و بجوشانند، به گونه ای که آب به داخل آن ها نفوذ کند و آب داخل آن ها نیز بجوشد، حرام می شود اما نجس نیست و می توان آنها را از غذا جدا کرد و آن غذا را خورد. ولی در حال سرخ کردن و دم کردن در پلو و امثال آن اشکالی ندارد. و در مورد خرما نیز اگر آب آن در غذا وارد شود و همراه آن بجوشد و مستهلک شود مانعی ندارد. ولی اگر مقدار آن به اندازه ای باشد که بجوشد ولی مستهلک نشود نمی توان آن را خورد.
کاری از تحریریه ستاد اقامه نماز
پی نوشت ها
- مصطفوى، مائه قاعده فقهیه، ۱۴۲۱ق، ص۱۵۶.
- همان، ص ۱۵۸
- هرگاه آب انگور با آتش بجوشد نجس نیست، ولى خوردنش حرام است، امّا اگر آن قدر بجوشد که دو قسمت آن بخار شود و یک قسمت بماند، حلال می‌شود و اگر خود به خود به جوش آید و مست کننده شود حرام و نجس است و تنها با سرکه شدن پاک و حلال می شود.
- امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۳۲.
- بنی هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل مراجع، ۱۳۸۱، ج۱، ص۹۹
- امام خمینی، تحریرالوسیله، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۳۲-۱۳۳.
- غساله در فقه، به آبی گفته می‌شود که هنگام شستن چیز نجس مانند بدن یا لباس از آن جدا می‌شود.
- امام خمینی، رسالۀ نجاه العباد، صفحه ۸۱
- دروس پنجم، دهم، یازدهم و دوازدهم از جلد اول «رساله‌ی آموزشی» احکام و مسائل شرعی مطابق با فتاوای حضرت آیت الله العظمی خامنه ای
- امام خمینی، رسالۀ نجاه العباد، ص ۸۲
- دروس پنجم، دهم، یازدهم و دوازدهم از جلد اول «رساله‌ی آموزشی» احکام و مسائل شرعی مطابق با فتاوای حضرت آیت الله خامنه ای
- مؤسسه ی دائره المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۷۴۲.
- همان
- انقلاب پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی
- بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۸۱، ج۱، ص۱۲۶.
- امام خمینی، رساله ی نجاه العباد، صفحه ۸۴
- مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۷۴۲.
- بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل مراجع، ۱۳۸۱، ج۱، ص۱۲۲.
- یزدی، العروه الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۴۶.
- تَذکیه، اصطلاحی فقهی، به معنای پاک و حلال نمودن حیوان، با کشتن آن به شیوه ی شرعی است. خوردن گوشت حیوانات حلال گوشت پس از تذکیه، حلال است ولی در مورد حیوانات حرام گوشت، پس از تذکیه، تنها اجزای بدن آنها پاک می شود.
- دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی، جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی.
