نحوه خواندن نماز امام علی علیه السلام

۰ 6 minutes read

راههای تقرب و اتصال به ذات احدیت بی شمار است، چرا که خداوند مهربان، بنده هایش را دوست دارد و همواره شرایط توسل و تقرب جویی او را فراهم کرده تا مگر وسیله ای برای برآورده کردن حوائجش در اختیار داشته باشد. نماز امیر المؤمنین علی علیه السلام، یکی از این راههاست که در این مجال به آن خواهیم پرداخت.

فضیلت و ثواب نماز امیر المؤمنین

سیّد بن طاووس و شیخ طوسی علیه الرحمه، از قول امام صادق علیه السلام چنین روایت کرده اند که ایشان فرمودند: «هر کدام از شما که نماز امیر المؤمنین را بجای آورد، همانند روزى که از مادر متولّد شده، از همه گناهان پاک گشته و حوائجش برآورده مى شود.»[۱]

همچنین شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان، در باب فضیلت این نماز چنین آورده که: «اگر بعد از خواندن این نماز، جمله «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی النَّبِی الْعَرَبِی وَ آلِهِ» را بگوید، گناهان گذشته و آینده‌ آمرزیده می شود و مانند کسی است که دوازده مرتبه قرآن را ختم کرده و خداوند، تشنگی و گرسنگی روز قیامت را از او رفع می کند.»[۲]

نحوه خواندن نماز امام علی(ع)

این نماز مستحبی، چهار رکعت است که به صورت دو نماز دو رکعتی خوانده می شود. در هر رکعت یک‌ مرتبه سوره حمد و پنجاه مرتبه سوره توحید خوانده می شود و پس از پایان نماز، این دعا خوانده می شود که تسبیح امیر المؤمنین است:

تسبیح امیر المؤمنین

سُبْحَانَ مَنْ لَاتَبِیدُ مَعالِمُهُ، سُبْحانَ مَنْ لَاتَنْقُصُ خَزائِنُهُ، سُبْحَانَ مَنْ لَا اضْمِحْلالَ لِفَخْرِهِ، سُبْحانَ مَنْ لَایَنْفَدُ مَا عِنْدَهُ، سُبْحَانَ مَنْ لَاانْقِطَاعَ لِمُدَّتِهِ، سُبْحَانَ مَنْ لَایُشَارِکُ أَحَداً فِى أَمْرِهِ، سُبْحانَ مَنْ لَا إِلٰهَ غَیْرُهُ.

پاک و منزّه است آن کسی ‌که نشانه‌های وجودش از بین نرود، پاک و منزّه است آن‌ کسی که از خزانه‌هایش کاسته نمی شود، پاک و منزّه است آن کسی ‌که فخرش را دچار فروپاشی نشود، پاک و منزّه است آن‌ کسی که هر آنچه نزد اوست پایان نیابد، پاک و منزّه است آن کسی ‌که دورانش به سر نیاید، پاک و منزّه است آن کسی ‌که هیچ‌کس را در امورش شریک قرار ندهد، پاک و منزّه است آن کسی‌که خدایی شایسته پرستش، به جز او نیست.

پس‌از خواندن تسبیح، دعا کرده، بگوید:

یَا مَنْ عَفَا عَنِ السَّیِّئاتِ وَلَمْ یُجازِ بِهَا ارْحَمْ عَبْدَکَ یَا اللّٰهُ، نَفْسِى نَفْسِى أَنَا عَبْدُکَ یَا سَیِّدَاهُ، أَنَا عَبْدُکَ بَیْنَ یَدَیْکَ أَیَا رَبَّاهُ، إِلٰهِى بِکَیْنُونَتِکَ یَا أَمَلَاهُ، یَا رَحْمَانَاهُ یَا غِیَاثَاهُ، عَبْدُکَ عَبْدُکَ لَاحِیلَهَ لَهُ یَا مُنْتَهىٰ رَغْبَتَاهُ، یَا مُجْرِىَ الدَّمِ فِى عُرُوقِى، یَا سَیِّدَاهُ یَا مَالِکَاهُ، أَیَا هُوَ أَیَا هُوَ، یَا رَبَّاهُ، عَبْدُکَ عَبْدُکَ لَا حِیلَهَ لِى وَلَا غِنىٰ بِى عَنْ نَفْسِى، وَلَا أَسْتَطِیعُ لَهَا ضَرّاً وَلَا نَفْعاً، وَلَا أَجِدُ مَنْ أُصَانِعُهُ، تَقَطَّعَتْ أَسْبَابُ الْخَدَائِعِ عَنِّى، وَ اضْمَحَلَّ کُلُّ مَظْنُونٍ عَنِّى، أَفْرَدَنِى الدَّهْرُ إِلَیْکَ فَقُمْتُ بَیْنَ یَدَیْکَ هٰذَا الْمَقامَ، یَا إِلٰهِى بِعِلْمِکَ کانَ هٰذَا کُلُّهُ فَکَیْفَ أَنْتَ صَانِعٌ بِى؟ وَلَیْتَ شِعْرِى کَیْفَ تَقُولُ لِدُعَائِى؟ أَتَقُولُ نَعَمْ أَمْ تَقُولُ لَا؟

ای کسی ‌که از بدی‌ها گذشت می‌کنی و به سبب آن‌ها، کیفر نمی کنی! ای خدا! بر بنده‌ات رحم کن، وجود مرا دریاب، ای سرور من، من بنده تو هستم، بنده‌ای ایستاده در پیشگاه تو، پروردگارا! خدایا به هستی‌ات سوگند، ای آرمان و آرزوی من، ای بخشاینده، ای فریادرس، بنده‌ات را دریاب! بنده‌ات را دریاب! زیرا بنده‌ات را چاره‌ای نیست، ای نهایت آرزو، ای جاری کننده خون در رگ‌هایم! ای سرور من! ای مالک من، ای او! ای او! پروردگارا! بنده‌ات را دریاب، بنده‌ات را دریاب، زیرا چاره‌ای ندارم، من از نزد خود، هیچ ندارم (عین نیاز هستم) من قدرت بر سود و زیان خویش را ندارم، کسی را برای یاری نمی‌یابم، چاره‌ جویی‌ها از من جدا گشته و هر گمان راه حلی نابود شده است، روزگار مرا تنها به‌سوی تو روانه کرده، ازاین‌رو در اینجا در برابر بارگاهت ایستاده‌ام، همه‌ی این‌ها خدایا! با آگاهی و علم تو بوده است، پس چگونه با من رفتار خواهی کرد؟ ای کاش! می‌دانستم پاسخ خواهشم را چگونه خواهی داد؟ آیا خواهی گفت: آری یا می‌گویی نه؟

فَإنْ قُلْتَ: لَا، فَیَا وَیْلِى یَا وَیْلِى یَا وَیْلِى، یَا عَوْلِى یَا عَوْلِى یَا عَوْلِى، یَا شِقْوَتِى یَا شِقْوَتِى یَا شِقْوَتِى، یَا ذُلِّى یَا ذُلِّى یَا ذُلِّى، إِلَىٰ مَنْ ؟ وَمِمَّنْ ؟ أَوْ عِنْدَ مَنْ ؟ أَوْ کَیْفَ ؟ أَوْ مَاذَا ؟ أَوْ إِلىٰ أَیِّ شَىْءٍ أَلْجَأُ ؟ وَمَنْ أَرْجُو ؟ وَمَنْ یَجُودُ عَلَىَّ بِفَضْلِهِ حِینَ تَرْفُضُنِى یَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَهِ ؟ وَ إِنْ قُلْتَ نَعَمْ، کَمَا هُوَ الظَّنُّ بِکَ، وَالرَّجَاءُ لَکَ، فَطُوبَىٰ لِى أَنَا السَّعِیدُ وَ أَنَا الْمَسْعُودُ، فَطُوبَىٰ لِى وَأَنَا الْمَرْحُومُ؛

اگر بگویی: نه؛ پس وای بر من! وای بر من! وای بر من! وای از درماندگی‌ام! وای از درماندگی‌ام! وای از درماندگی‌ام! وای از بیچارگی‌ام! از بیچارگی‌ام! از بیچارگی‌ام! وای از خواری‌ام! از خواری‌ام! از خواری‌ام! آنگاه که تو مرا رها کنی؟ به‌سوی که و از طرف که یا نزد که یا چگونه، یا چه چیز یا به‌سوی چه چیزی پناه برم و به چه کسی امید داشته باشم؟ و کیست که با احسان خود با گشاده دستی و سخاوت به من ببخشد؟ ای آن کسی‌که آمرزشت فراگیر است و اگر بگویی: آری که همان را از تو گمان دارم و امیدم به تو این چنین است، پس خوشا به حال من که سعادت مندم! و کامروا شده‌ام، پس خوشا به حال من که مورد رحمت قرار گرفتم!

یَا مُتَرَحِّمُ یَا مُتَرَئِّفُ یَا مُتَعَطِّفُ یَا مُتَجَبِّرُ یَا مُتَمَلِّکُ یَا مُقْسِطُ، لَا عَمَلَ لِى أَبْلُغُ بِهِ نَجَاحَ حَاجَتِى، أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِى جَعَلْتَهُ فِى مَکْنُونِ غَیْبِکَ وَاسْتَقَرَّ عِنْدَکَ فَلَا یَخْرُجُ مِنْکَ إِلَىٰ شَىْءٍ سِوَاکَ، أَسْأَلُکَ بِهِ وَبِکَ وَبِهِ فَإنَّهُ أَجَلُّ وَأَشْرَفُ أَسْمائِکَ، لَاشَىْءَ لِى غَیْرُ هٰذَا وَلَا أَحَدَ أَعْوَدُ عَلَىَّ مِنْکَ، یَا کَیْنُونُ یَا مُکَوِّنُ، یَا مَنْ عَرَّفَنِى نَفْسَهُ، یَا مَنْ أَمَرَنِى بِطَاعَتِهِ، یَا مَنْ نَهَانِى عَنْ مَعْصِیَتِهِ، وَ یَا مَدْعُوُّ یَا مَسْؤُولُ، یَا مَطْلُوباً إِلَیْهِ رَفَضْتُ وَصِیَّتَکَ الَّتِى أَوْصَیْتَنِى وَلَمْ أُطِعْکَ، وَلَوْ أَطَعْتُکَ فِیَما أَمَرْتَنِى لَکَفَیْتَنِى مَا قُمْتُ إِلَیْکَ فِیهِ، وَأَنَا مَعَ مَعْصِیَتِى لَکَ راجٍ فَلَاٰ تَحُلْ بَیْنِى وَبَیْنَ مَا رَجَوْتُ؛

ای خدای مهربان! ای خدای بنده ‌پرور! ای خدای مهربان و باعاطفه! ای خدای جبران کننده! ای آن کسی‌که هستی به دست توست! ای دادگر! مرا کرداری که با مدد آن به رفع حاجتم نائل آیم نیست، از تو می‌خواهم به‌حق آن نامت که در پس پرده غیب خود پنهان کرده ای و نزد خویش نهاده ای، پس برای هیچ موجودی به جز تو پدیدار نشود؛ به‌حق همان نام و به‌ حق هستی ناب خودت و به آنکه برترین و شریف‌ترین نام‌های تو است از تو درخواست می‌کنم، مرا چیزی جز این نیست و کسی خیرخواه‌تر از تو نسبت به من نیست، ای به خود هستی، هستی‌بخش! ای آن‌که خویش را بشناساند! ای آن کسی ‌که مرا به اطاعتش فرمان داد، ای آن‌که مرا از نافرمانی‌ خود بازداشت، ای خوانده شده! ای خواسته شده! ای مطلوب! توصیه ای که به من کرده ای وانهادم و فرمانت را نخواندم و اگر تو را در آنچه فرمانم دادی اطاعت می‌کردم، هرآینه مرا در آنچه برایش به سویت برخاستم مرا کفایت می کرد و من با وجود نافرمانیم، به تو امیدوارم، پس بین من و آنچه به آن امیدوارم جدایی مینداز؛

یَا مُتَرَحِّماً لِى أَعِذْنِى مِنْ بَیْنِ یَدَىَّ وَمِنْ خَلْفِى وَمِنْ فَوْقِى وَمِنْ تَحْتِى، وَمِنْ کُلِّ جِهَاتِ الْإِحَاطَهِ بِى . اللّٰهُمَّ بِمُحَمَّدٍ سَیِّدِى، وَبِعَلِیٍّ وَ لِیِّى، وَبِالْأَئِمَّهِ الرَّاشِدِینَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ اجْعَلْ عَلَیْنا صَلَواتِکَ وَرَأْفَتَکَ وَرَحْمَتَکَ، وَأَوْسِعْ عَلَیْنَا مِنْ رِزْقِکَ، وَاقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَجَمِیعَ حَوَائِجِنا یَا اللّٰهُ یَا اللّٰهُ یَا اللّٰهُ، إِنَّکَ عَلَىٰ کُلِّ شَىْءٍ قَدِیرٌ.

ای مهرورز بر من، از پیش روی و از پشت سر و از بالای سر و از زیر پایم و از همه جهات محیط بر من، مرا پناهم ده. خدایا! به‌حق حضرت محمّد(صلى‌اللّه‌علیه‌و‌آله) و سرور من و به‌حق علی(علیه‌السلام) مولای من و به‌حق ائمه هدایت یافته (که بر ایشان درود باد) لطف و مهر و رحمتت را بر ما بگستران و از روزی خود بر ما فراوان عطا فرما و دین و قرض ما را بپرداز و همه‌ی حوائج ما را برآور، ای خدا! ای خدا! ای خدا! زیرا تو بر هر کاری توانا هستی.

امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر کس این نماز را بجا آورد و این دعا را بخواند گناهان او آمرزیده شود.[۳]