نحوه خواندن نماز احتیاط و احکام و شرایط آن

تقریبا میتوان گفت همه افراد هنگام خواندن نمازهای یومیه، در تعداد رکعات، سجده، رکوع و یا ذکر سوره ها شک می کنند و حکم شرعی برای رفع اشکال نماز خود را نمی دانند. برخی از شک هایی که در حال نماز ایجاد می شود اهمیت چندانی ندارند اما برخی دیگر وظایفی را برای نمازگزار تعیین می کنند. تعدادی از این شک ها نماز احتیاط را بر انسان واجب میکنند. در این مقاله سعی داریم تا به نحوه خواندن این نماز و همچنین احکام و شرایط آن بپردازیم.

نحوه خواندن نماز احتیاط

برای خواندن نماز احتیاط قیام کرده و نیت میکنیم، سپس تکبیر گفته و سوره حمد را خوانده و به رکوع و دو سجده میرویم. سپس تشهد و سلام را گفته و نماز را تمام میکنیم. اما اگر نماز احتیاط دو رکعتی بر انسان واجب شده باشد پس از دو سجده رکعت اول ایستاده و حمد را میخوانیم سپس به رکوع و سجود رفته و در نهایت تشهد و سلام را خوانده و نماز را تمام میکنیم.

نکات

•  در نماز احتیاط اذان و اقامه وجود ندارد.
• بعد از خواندن حمد، سوره را نمیخوانیم.
• این نماز قنوت ندارد.
• سوره حمد باید بصورت آهسته خوانده شود.
• نماز احتیاط را بلافاصله پس از اتمام نماز اصلی و پیش از کاری که حالت نماز را به هم بزند باید خواند.
• رعایت کردن شروط واجب در نمازهای یومیه یا واجب در این نماز نیز بنا بر احتیاط واجب است.

احکام

• اگر  قبل از خواندن نماز احتیاط، نمازگزار متوجه شود که نمازی که خوانده صحیح بوده است. نیازی به خواندن نماز احتیاط نیست. حتی اگر در بین نماز احتیاط بفهمد، لازم نیست آن نماز را تمام کند.
• اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد که رکعت های نمازی که نمازگزار خوانده کم بوده است. اگر کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده باشد، باید آنچه که از نماز نخوانده است، بخواند و برای سلام اضافی، دو سجده سهو بکند. همچنین اگر کاری که نماز را باطل می کند انجام داده باشد مثلا به قبله پشت کرده باشد، باید نماز را از نو بخواند.
• اگر نمازگزار پس از خواندن نماز احتیاط متوجه شود که کسری نمازش به مقدار نماز احتیاط بوده است. مثلا شک کند که ۳ یا ۴ رکعت خوانده و یک رکعت نماز احتیاط بخواند و پس از آن متوجه شود که سه رکعت خوانده است. نمازش صحیح است. اما اگر پس از خواندن بفهمد که کسری نماز کمتر از نماز احتیاط بوده ، مثلا شک بین دو و چهار، که دو رکعت نماز احتیاط خوانده و بعد متوجه شود که نماز را سه رکعت خوانده است، باید کسری نماز را به نماز متصل نماید و همچنین نماز را دوباره از اول بخواند.
• اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده، مثلا در شک بین سه و چهار، یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل می کند انجام داده، مثلا پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده، باید دو رکعت کسری نمازش را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند.
• اگر نمازگزار بین دو و سه و چهار شک کند و بعد از خواندن دو رکعت نماز احتیاط ایستاده یادش بیاید که نماز را دو رکعت خوانده، لازم نیست دو رکعت نماز احتیاط نشسته را بخواند.
• اگر بین رکعت دو و سه و چهار شک کرده و زمانی که دو رکعت نماز احتیاط ایستاده را می خواند قبل از رکوع رکعت دوم یادش بیاید که نماز را سه رکعت خوانده است، باید بنشیند و نماز احتیاط را یک رکعتی تمام کند و بنابر احتیاط مستحب بهتر است نماز را دوباره بخواند.
• اگر در حین خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش بیشتر یا کمتر از نماز احتیاط بوده، چنانچه بنحوی نباشد که نماز احتیاط را مطابق کسری نمازش تمام کند باید نماز را رها کند و کسری نماز را بجا آورد و بنابر احتیاط واجب نمازش را دوباره بخواند. برای مثال در شک بین رکعت سه و چهار اگر زمانی که دو رکعت نماز احتیاط نشسته را می خواند، به یاد بیاورد که نماز را دو رکعت خوانده، چون نمی تواند دو رکعت نشسته را به جای دو رکعت ایستاده حساب کند به همین خاطر بنابر احتیاط واجب باید نماز احتیاط نشسته را رها کرده و دو رکعت کسری نمازش را خوانده و نماز را هم دوباره بجا آورد.
• اگر نمازگزار شک کند نماز احتیاطی را که بر او واجب شده بود را بجا آورده است یا خیر. اگر وقت نماز گذشته به شک خود اعتنا نکند. ولی اگر وقت دارد، در صورتی که صورت نماز به هم نخورده باشد، باید نماز احتیاط را بخواند. اما اگر مشغول کار دیگری شده و صورت نماز به هم خورده بنا بر احتیاط مستحب بهتر است است که نماز احتیاط را بجا آورد و نماز را هم دوباره اقامه کند، گرچه میتواند بنا را بر انجام نماز احتیاط گذاشته و بر همان اکتفا نماید.
• اضافه کردن رکنی در نماز احتیاط باعث باطل شدن آن میشود و بنا براحتیاط واجب باید نماز احتیاط و اصل نماز دوباره خوانده شود.
• هنگام خواندن نماز احتیاط اگر در انجام یکی از اعمال آن شک کند اگر از محل آن نگذشته باشد باید بجا آورد و اگر از محلش گذشته باشد باید به آن شک اعتنایی نکند.
• اگر در تعداد رکعت های نماز احتیاط شک ایجاد شود، باید بنا را بر بیشتر گذاشت ولی اگر طرف بیشتر باعث باطل شدن نماز میشود باید بنا را بر کمتر گذاشت. همچنین بنابر احتیاط مستحب نماز احتیاط و اصل نماز را از نو بخواند.
• کم یا زیاد شدن سهوی چیزی که رکن نیست در نماز احتیاط سجده سهو ندارد.