احکام وضو و غسل گرفتن با تاتو (خالکوبی یا تتو) + نظر مراجع تقلید
زیبایی به عنوان گامی در جهت رسیدن به کمال، مطلوب و محبوب خداوند است و خداوند جز نهایت کمال، اوج خیر و خوبی و نیکی نمی خواهد و هرگز و تحت هیچ شرایطی، شر و بدی و زشتی نمی آفریند. اما ، تفاوت در نگرش انسانها، باعث می شود تا گاهی از بخشی از چهره خود، مفهوم زیبایی را دریافت نکنند. امروزه، با پیشرفت های روز افزون علمی و صنعتی و … راههای مختلفی برای از بین بردن نواقص ظاهری و عیوبی که زیبایی افراد را خدشه دار می کنند، پیش روی انسان قرار گرفته است. اما باید دید که این راهها و اعمال تا چه اندازه مجاز است و احکام مربوط به تکالیف شرعی با وجود آنها چگونه خواهد بود؟ در این مقاله قصد داریم به بررسی موضوع «احکام وضو و غسل گرفتن با تتو (خالکوبی یا تتو)» بپردازیم. با ما همراه باشید.
تعریف زیبایی
خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد. خالق این همه زیبایی در قالب رنگ ها و نقش و نگارها، در وجود میلیاردها آفریده متفاوت، زیباترین وجودی است که شایسته ستایش و عبادت است. وقتی که به جهان هستی و آفریده های خداوند می نگریم، همه چیز را در اوج زیبایی و کمال می یابیم. از زیبایی و قدرت خارق العاده حشرات که کوچکترین آفریده های خداوند هستند تا رنگ های بی نظیر پرنده های زیبا با الحان بهشتی و در نهایت، انسان، که زیبایی و کمال خلقتش، تبارک الله و تحسین پروردگار را در پی داشت.
زیبایی مفهومی مبهم و ناآشنا نیست. همه انسان ها زیبایی را می‌بینند و هر کدام درک به خصوصی از مفهوم آن دارند. زیبایی بسته به نظر اشخاص متفاوت، تعریف متفاوتی نیز دارد، زیرا هرکس دیدگاه خاص خود را نسبت به مفهوم زیبایی ارائه می کند. اما، تعریف زیبایی در ذهن اشخاص، در گذر زمان تغییر می‌کند. انسان ها معمولا زیبایی را از طریق تصاویر ذهنی خود و مفاهیمی که برایشان آشنا و ملموس است تعریف می‌کنند. به عنوان مثال اگر از شما بخواهند تعریفی از مفهوم زیبایی ارائه کنید، بلافاصله چهره یک هنرپیشه معروف یا یک تابلوی نقاشی زیبا به ذهنتان خطور کند و این مصداق همین موضوع است که هر کس با تصاویر ذهنی خودش، زیبایی را تعریف می کند.
اما برای ارائه یک تعریف کلی از زیبایی باید بگوییم که: «زیبایی» توصیف یک خصیصه یا یک ویژگی خاص برای حیوان، انسان، شی، گل و گیاه یا مکانی است که تجربه ادراکی از احساس لذت یا رضایتمندی را برای انسان فراهم می‌کند. زیبایی به عنوان بخشی علوم مفهومی در مکاتب زیبایی شناسی، روان‌شناسی اجتماعی، فرهنگ، فلسفه و جامعه شناسی مورد مطالعه قرار گرفته است. «زیبایی» مفهومی تحسین برانگیز است که نسبت به شرایط محیطی مختلف، دارای تعریف متفاوتی است.
تتو چیست؟
تتو یا همان خالکوبی به عمل ایجاد طرح دائمی یا طرحی با ماندگاری طولانی توسط سوزن ها و رنگ های مخصوص بر روی نقاط مختلف پوست گفته میشود. این عمل، به پدیده‌ای رایج در سطح جهان تبدیل شده است. حتی در بین نقش هایی که در کشورها و مناطق مختلف در سرتاسر جهان تتو میشود، نیز تشابه مشاهده شده است.
تاتو ابرو، روشی جدید بر پایه خالکوبی به منظور پرپشت نشان دادن ابرو است. در تاتو ابرو، رنگ دانه ها توسط سوزن مخصوص در لایه های میانی پوست تزریق می شوند. نوع تاتو می تواند انواع مختلفی داشته باشد که قطعا به فرم صورت، چشم و … بستگی دارد. نحوه انجام تاتو، روش های متفاوتی دارد. در نوع معمولی که قدیمی ترین تکنیک برای انجام تاتو ابرو می باشد، کل قاب ابرو توسط سوزن از رنگ پر شده و شکل نقاشی و تصنعی به خود می گیرد. در این روش، ابرو حالت طبیعی خود را از دست می دهد.
لزوم دانستن احکام قبل از انجام تتو
بسیاری از افرادی که فکر می کنند ابروهای زیبایی ندارند و یا به واقع، بر اثر ریزش یا سوختگی یا بیماری و … از میزان زیبایی چهره شان کاسته شده، در پی راهی برای بازیابی زیبایی ابروها و صورت خود هستند و در این راه با متدهای جدیدی مثل تتو و فیبروز و هاشور و … آشنا می شوند.
برخی نیز، با تتو کردن اشکال و تصاویر مختلفی بر روی قسمتهای مختلف بدن خود، در پی به دست آوردن نوع جدیدی از زیبایی هستند. بعضی از افراد هم تتو را به خاطر پوشاندن عیوب پوستی مثل لک ها و ماه گرفتگی و برص و …انجام می دهند. اما قبل از انجام هر یک از این اعمال زیبایی بر روی پوست و یا ابروها، باید از احکام غسل و وضو که برای انجام تکالیف شرعی لازم هستند، آشنا شد. زیرا در صورت ناآگاهی و غفلت ممکن است تا مدت ها، تکالیف شرعی مان دچار نقصان و اختلال شود و ضررهای جبران ناپذیری شامل حال شخص با ایمان و معتقد گردد. برای یافتن پاسخ سؤالاتی که در مورد تتو (خالکوبی) ایجاد می شود، به بندهای پسین توجه نمایید.
احکام تتو و نحوه وضو و غسل گرفتن با آن
آیا تتو حرام است؟
انجام تاتو یا خالکوبی بر روی پوست، می تواند به دلایل مختلفی از جمله یک گرایش فرقه ای و مذهبی و یا به دلیل پوشاندن عیوب پوستی و یا به خاطر زیبایی و یا به دلیل یک دلیل شخصی باشد.حال ببینیم حکم تتو یا خالکوبی در دین مقدس اسلام و از دیدگاه مراجع مختلف چیست!
قرار گرفتن مایعات رنگی با منشاء خارجی در زیر پوست که غالباٌ توسط افراد متخصص و با ابزار مخصوص باعث تغییرات رنگی در پوست می شود، را خالکوبی یا تاتو می نامیم. بطور کلی اگر تتو یا خالکوبی برای بدن مضر نباشد و تصاویر و اشکال قبیح و مبتذل و انحرافی نباشد، حرام نیست و می توان با آن وضو و غسل را انجام داد. اما اگر تصاویر مستهجن بر بدن خالکوبی شود و یا اسامی مقدس مثل لفظ جلاله و اسامی پیامبر صلی الله و ائمه اطهار علیهم السلام، که در حال بی وضویی یا عدم طهارت و یا حال جنابت مایه اشکال شود، حرام است.
نظر مراجع تقلید در مورد تاتو یا خالکوبی
حال برای یافتن پاسخ این سؤال «آیا تتو حرام است؟» نظر مراجع مختلف را بررسی می کنیم:
- نظر آیه الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب: اگر خالکوبى مجرد رنگ باشد و یا در زیر پوست بوده و بر ظاهر پوست چیزى که مانع از رسیدن آب بر آن شود، وجود نداشته باشد، وضو و غسل و نماز صحیح است. [۱]
- دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): فی نفسه جایز است. [۲]
- دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): هرگاه ضرر خاصّى براى بدن نداشته باشد عکسهاى موجب فساد اخلاق در آن نباشد جایز است و در هرحال براى وضو و غسل مشکلى ایجاد نمى کند. [۳]
- پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است: اگر ضرری برای بدن نداشته باشد، و اشکال آن مستهجن نباشد و باعث وهن شخصیت شخص نشود، بلامانع است. اگر نقشی که خالکوبی می شود، مشتمل بر امر حرامی، مانند تصویر زنان نامحرم نباشد، و در عرف موجب تحقیر شخص نگردد و برای مردان، تشبّه به زنان محسوب نشود، جایز است. [۴]
- دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): کار خوبی نیست و در بعضی موارد مانند نقش زدن اسامی مقدسه مثل اسم خدا و پیغمبران و ائمه علیهم السلام حرام است. [۵]
آیا با وجود تتو می توان وضو گرفت؟
پاسخ مراجع در رابطه با وضو و یا غسل گرفتن با داشتن تاتو:
- دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی): اگر مانع رسیدن آب به محل وضو یا غسل باشد، باید آن را برطرف کرد مگر این که تاتو زیر پوست باشد که در این صورت اشکال ندارد.
- دفتر آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): خالکوبى زیر پوست فی حد ذاته اشکال ندارد و مانع وضو و غسل نیست ولی اگر عرفا زینت به حساب بیاید زن باید ان را از مرد نامحرم بپوشاند.
- دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): مانع وضو نیست.
- دفتر حضرت آیت الله هادوی تهرانی (مد ظله العالی): اگر ضرری برای بدن نداشته باشد، و اشکال آن مستهجن نباشد و باعث وهن شخصیت شخص نشود، بلامانع است.
- پاسخ آیت الله صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): اگر عمل مذکور مانع از رسیدن آب وضو و غسل به بشره [۶] باشد، جایز نیست.
آیا تتوی ابرو یا صورت، باید از نامحرم پوشانده شود؟
پاسخ مراجع عظام به اینکه آیا تتوی ابرو زینت محسوب میشود و آیا باید آن را از نامحرم پوشاند به شرح ذیل است:
- حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی): در هر صورت اگر عرفا زینت محسوب شود، باید از نامحرم پوشانده شود.
- حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): اگر فقط جاهاى خالى را پر مى‌کنید به طورى که زینت به حساب نیاید اشکال ندارد. (فتوای آیت الله سیستانی: خالکوبى زیر پوست و تاتو کردن فی ذاته اشکال ندارد ومانع وضو وغسل نیست ولی اگر عرفا زینت به حساب بیاید زن باید آن را از مرد نامحرم بپوشاند.)
- حضرت آیت الله مکارم شیرازی (مد ظله العالی): خالکوبى زیر پوست و تاتو کردن فی ذاته اشکال ندارد ومانع وضو وغسل نیست ولی اگر عرفا زینت به حساب بیاید زن باید آن را از مرد نامحرم بپوشاند.
- حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته): اگر تاتو شما در حد ابرو و مژه معمولی است و آرایش خاصی از نظر عموم مردم محسوب نمی‌شود، حکم ابرو و مژه را دارد و پوشاندن آن واجب نیست.
- حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): لازم است از نامحرم بپوشانید.
آیا بعد از تتو میتوان به جای وضو تیمم کرد یا وضوی جبیره ای گرفت؟
پاسخ مراجع عظام تقلید به این شرح است:
- حکم آیت الله خامنه ای : در صورتی که آب برای پوست ضرر نداشته باشد، باید برای وضو مانع برطرف شده و وضو بگیرید. فی نفسه اشکال ندارد ولی اگر عرفا زینت محسوب شود، باید از نامحرم بپوشانند و اگر تتو در زیر پوست باشد ضرری به صحت وضو و غسل نمی زند.
- حکم آیت الله سیستانی: جایز نیست کاری کنید که مجبور به تیمم شوید بلکه باید در ایام عادت ماهیانه انجام بدید که مشکلی از این جهت پیش نیاید.
- حکم آیت الله مکارم شیرازی: هرگاه ضرر خاصی برای بدن نداشته باشد و تصاویر آن موجب فساد اخلاق نباشد، جایز است و در هر حال برای وضو و غسل اشکالی ایجاد نمی کند.
- حکم آیت الله شبیری زنجانی: فرض سوال مجوز هیج یک از امور مذکور نیست و فرد مذکور باید وضوی عادی بگیرد. اگر زیر پوست انجام شود و مانع رسیدن آب به اعضاء نباشد، جایز است، امّا اگر مستلزم حرامی شود مثلا شخص عاجز از وضو یا غسل کامل شود، جایز نیست. [۷]
- حکم آیت الله وحید سیستانی : انجام این کار هم برای آرایشگر و هم برای آن خانم حرام است مگر اینکه زیر پوست باشد و در ایام عادت ماهانه که مکلف به نماز نیست انجام دهد به طوری که از زمان پاک شدن از عادت بتواند وضو و غسل را به طور عادی انجام دهد و اگر شخصی این کار را انجام داد واجب است عباداتش را انجام دهد و بنابر احتیاط واجب هم وضوی جبیره نماید هم تیمم و بعد از خوب شدن محل ،بنابر احتیاط واجب قضاء عبادات را به جا آورد. [۸]
- حکم آیت الله فاضل لنکرانی: تتو کردن (هاشور) ابرو مجوز شرعی برای وضوی جبیره یا تیمم حساب نمی شود. خانم ها می توانند در ایام عادت ماهیانه که نماز به ایشان واجب نیست این کار را انجام دهند. در ضمن اگر با تتو کردن (هاشور) جرمی روی پوست قرار می گیرد بر این اساس وضو با وجود آن جرم باطل است. [۹]
نتیجه گیری
با توجه به مطالبی که ذکر شد، احکام کلی تتو یا خالکوبی، بر روی پوست بدن، اعم از صورت، دست، پا یا سایر اعضای بدن به هر دلیلی که انجام شود از نظر اکثر علما و مراجع عظام تقلید، بدین شرح است:
اگر تتو یا خالکوبى فقط ردِ رنگ باشد و یا در زیر پوست باشد به گونه ای که بر ظاهر پوست، جرمی که مانع از رسیدن آب بر آن شود، وجود نداشته باشد، وضو و غسل و نماز صحیح است .
اما در صورتی که عمل مذکور، مانعی بر روی پوست ایجاد کند و دارای جرم باشد به گونه ای که مانع از رسیدن آب به آن قسمت از پوست شود، در این صورت باید ابتدا، مانع را برطرف و سپس اقدام به غسل یا گرفتن وضو کرد.
بنابراین؛ اگر تاتو یا همان خالکوبی، دارای جرم باشد و مانع از رسیدن آب وضو و غسل به آن قسمت از بدن شود باید قبل از اقدام به گرفتن وضو یا غسل برطرف شود.لیکن اگر همانند خالکوبی و زیر پوست باشد و مانع از رسیدن آب به قسمتی از پوست نشود اشکالی ندارد. و انجام همه ی اعمال عبادی از قبیل نماز و روزه و حج، که نیاز به طهارت و غسل و وضو دارد، در چنین حالتی صحیح است.
پی نوشت ها
- استفتاء اینترنتی پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله خامنه ای، شماره استفتاء: ۶۳۳۷۰۰.
- استفتاء اینترنتی پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله سیستانی، کد استفتاء: ۴۵۶۰۹۷.
- استفتاء اینترنتی پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله مکارم شیرازی
- استفتاء اینترنتی پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله هادوی تهرانی
- استفتاء اینترنتی پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله صافی گلپایگانی
- بشره به بخش سطحی پوست بدن اطلاق می شود.
- استفتاء اینترنتی پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله شبیری زنجانی، شماره سوال: ۲۷۷۰۳.
- استفتاء اینترنتی پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله وحید، کد استفتاء: ۱۶۹۶۴.
- استفتاء اینترنتی پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله فاضل لنکرانی، کد رهگیری: ۹۴۰۴۷۵۰.
تحریریه ستاد اقامه نماز
