آثار خواندن زیارت آل یاسین + فضائل و ثواب زیارتی که از خود امام زمان نقل شده!
لبهای تشنه و بی قرار منتظران مهدی عجل الله، به واژه ها و الفاظ چنگ می زنند تا بلکه از طریق دعا و زیارت، به محضر مبارک حضرت ولی عصر، ارواحنا فداه متوسل شوند. «زیارت آل یاسین»، یکی از همین راههای توسل و تقرب است که در قالب واژه ها و عباراتی آسمانی، دلهای مشتاقان ظهور آخرین جانشین پیامبر خدا، «حضرت ولیّ عصر عجل الله» را به سوی منجی موعود، پر می دهد. اما، این زیارت خاصه، علاوه بر تقرب و توسل به محضر حضرت قائم، برکات فراوان دیگری نیز دارد که در این نوشتار، به آن خواهیم پرداخت. پس، برای آگاهی از «آثار خواندن زیارت آل یاسین و فضائل و برکات این زیارت» با ما همراه باشید.
سلامٌ علی آل یاسین …
این زیارت شریف را خودِ حضرت ولی‌عصر عجل الله، در توقیعی [۱] به یکی از یارانِ خود، به نام محمّد بن عبدالله حِمیَری [۲] تعلیم فرمودند و پیش از تعلیمِ آن در نامه اینچنین فرمودند: «هر گاه خواستید به وسیله ما، به سوی خداوند توجه کنید، و به ما روی آورید، پس همان گونه که خداوند فرموده است بگویید: سلامٌ علی آل یاسین …»
فضیلت ها و آثار خواندن زیارت آل یاسین
سخن کز دل برآید، لاجرم بر دل نشیند!
مناجاتی که از دل برآمده و توصیه یکی از بهترین بندگان مقرب خداوند است، مسلماً سرشار از خیر و برکت و فیض است. چه فیضی بالاتر از اینکه در محضر خداوند بنشینی و بر بهترین بندگانش درود فرستی و بر عقاید و باورهای دینی ات شهادت دهی! تصور اینکه چه کسانی صدایت را می شنوند و قرار است جوابت را بدهند، خودش منبع خیر و برکت است … در ذیل به آثار خواندن زیارت آل یاسین میپردازیم:
آل یاسین و تجدید میثاق با دین
در این زیارت نامه، پس از عرض ادب و ارادت به محضر اهل بیت پیامبر اکرم صلی الله علیه، در برخی از فراز های پرمعنا و ژرف آن، به اصول دینی و اعتقادی دین اسلام اشاره کرده و با خواندن مفاهیم و تأمل و تفکر در آنها، می توانیم گام مهمی در اثبات وفاداری و تجدید میثاق با آرمان های شریعت نبوی برداریم.
اصولی مانند نبوت که با خواندن قائم آل محمد با نام مبارک «آل یس» و عرض سلام و درود به این شجره طیبه، اعتقادمان به نبوت را فریاد می زنیم. با خضوع و فروتنی به آستان مطهر حضرت ولی عصر رفته و با سلام و درود و عرض ارادت به ایشان، اصل امامت را یادآور می شویم. در فرازهای بعدی به حقانیت مرگ و زندگی پس از آن، شهادت می دهیم تا اصل معاد را برای خود، تداعی کنیم و در سراسر فرازهای دعا به عدالت خداوند اقرار می کنیم تا بگوییم که هنوز شیعه ی عاشق و معتقد و منتظریم.
مخاطب سلام امام
زیارت آل یاسین سراسر سلام و درود به خاندان مطهر پیامبر اکرم صلوات الله است. توصیه و تأکید معصومین علیهم السلام بر این بوده که همواره چه از راه دور و چه از نزدیک به ما (آل یاسین) سلام بفرستید، بر ماست که جواب سلام شیعیان خود را بدهیم.
از همان ایام است که شیعیان و محبان اهل بیت علیهم السلام من باب توسل به عترت رسول الله، از سراسر جهان رو به سوی یک قبله ایستاده و بعد از نمازها و در دعاها و زیارات خود، به روح پاک امامان معصوم و وجود مبارک حضرت مهدی عجل الله سلام می‌فرستند و پس از طلب تعجیل در فرج و سیراب شدن از شهد شیرین ظهور، از خواسته‌های خود می‌گویند و بر اساس خوش قولی و وجوب جواب سلام، می‌دانند که پاسخی درخور، برای این سلام‌ها از جانب چشمه های نور خواهد بود چرا که خداوند در قرآن کریم می فرماید: «وَإِذَا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّهٍ فَحَیُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا ۗ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ حَسِیبًا»[۳] : هر گاه شما را تحیت و سلامی گفتند شما نیز باید به تحیت و سلامی بهتر از آن یا مانند آن پاسخ دهید، که خدا به حساب هر چیزی کاملاً خواهد رسید.[۴]
البته بزرگی می گفت: در این باب، این تصور ماست که اول ما سلام داده ایم و منتظر جواب سلام از ناحیه معصومین علیهم السلام هستیم. یقین بدانید که اول ایشان یاد شیعیانشان کرده و به ما سلام داده اند. سلامِ ما، جوابی است که در قبال سلام ایشان بر لبانمان جاری شده است.
اما، اینکه ائمه اطهار، آل یاسین هستند، مستند روایی دارد:
حضرت امام صادق علیه السلام، از قول امیرالمؤمنین، نقل فرموده است که درباره تفسیر آیه شریفه «سلام علی آل یس»، فرموده اند: «یس محمد و نحن آل یس؛ یس محمد صلی الله است و ما خاندان و دودمان یس هستیم.»[۵]
مفسرین و علمای علم حدیث در تفاسیرشان از ابن عباس آورده اند که: «آل یس آل محمد، علیهم السلام اند»; و یا «ما آل محمد آل یس هستیم.»[۶]
معرفت و شناخت امام
یکی دیگر از آثار خواندن زیارت آل یاسین معرفت و شناخت به امام زمان(عج) است. شناخت و معرفت امام، از وظایف اصلی تمام شیعیان و پیروان ائمه اطهار علیهم السلام است. چرا که پیامبر اکرم صلوات الله فرموده اند: «مَنْ ماتَ وَ لَمْ یعْرِفْ إمامَ زَمانِهِ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیه؛ هر فردی که بمیرد در حالی که امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلی مرده است.» [۷] برای معرفت و شناخت صحیح جایگاه امامان معصوم علیهم السلام باید به القاب و صفاتی که برای ایشان به کار می‌رود، دقت کرد، چرا که این صفات و لقب ها، نشئت گرفته از سیره و رفتار و گفتار ایشان بوده است. زیارت آل یاسین سرشار از این صفات و القاب است که هر یک، کتابیست در باب معرفت و کوله باری از فضیلت ها و نیکی ها را به دوش می کشد که با دقت و تأمل در آنها می‌توان به شناخت بهتر جایگاه عترت پیامبر صلی الله دست یافت. صفاتی همچون: حُجَّهُ اللّه، خلیفهُ اللّه، بقیه‌اللّه، دلیلِ اِرادتِه و داعی الله، ربانی آیاته، و …که برای تفسیر و معنی هر کدام کتابی باید نوشت.
تمسک به عترت
«ِإِنِّی تَارِک فِیکمُ الثَّقَلَینِ مَا إِنْ تَمَسَّکتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا کتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یفْتَرِقَا حَتَّى یرِدَا عَلَی الْحَوْضَ فَانْظُرُوا کیفَ تَخْلُفُونِّی فِیهِمَا أَلَا هذا عَذْبٌ فُراتٌ فَاشْرَبُوا وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ فَاجْتَنِبُوا؛ همانا من در میان شما دو چیز سنگین و گران میگذارم، که اگر بدانها چنگ زنید هرگز پس از من گمراه نشوید: کتاب خدا و عترت من أهل بیتم، و این دو از یک دیگر جدا نشوند تا در کنار حوض کوثر بر من درآیند، پس بنگرید چگونه پس از من در باره آن دو رفتار کنید، آگاه باشید که این (یعنى تمسک به عترت) آب خوشگوار و شیرین است پس بیاشامید، و آن دیگر (یعنى روى برتافتن از ایشان) آب شور و تلخ است و از آن بپرهیزید».[۸]
بر مبنای این سفارش پیامبر اکرم صلوات الله علیه، شیعیان در مواقع درماندگی و گرفتار شدن در شرایطی که نیاز به کمک دارند و جز خداوند، کسی را محرم اسرار و آلام شان نمی یابند، با توسل به حجج الهی در روی زمین، بر مسیر تقرب و توکل قدم برمی دارند و ایشان را واسطه ی استجابت دعاها و خواسته هایشان در بارگاه خداوند متعال می نمایند تا مراد خود را از کردگار جهان طلب نمایند.
از این رو، به درگاه عترت و اهل بیت علیهم السلام، روی می‌آورند و حاجات خود را در قالب دعا و زیارت نامه و مناجات بیان می‌کنند. بسیاری از مؤمنان بر این باورند که بهترین کمک‌ها و رهنمودها از جانب خداوند و رسول برگزیده اش، حضرت محمد صلی الله و خاندان مطهر ایشان، به آنها می‌رسد. حضرت امام زمان عجل الله در یکی از نامه‌هایی که به یاران با وفای خود فرستاده‌اند، فرموده اند:
«هر گاه خواستید به وسیله ما، به سوی خداوند توجه کنید، و به ما روی‌آورید، پس همان‌گونه که خداوند فرموده است بگویید: سلام علی آل‌یاسین …»
از این روست که گفته می شود یکی از آثار و برکات خواندن زیارت آل یاسین این است که می‌توان به وسیله خواندن فرازهای آن بر فراز آسمان این خاندان پاک و این سلاله طیبه پر کشید و ایشان را شفیع و هم کلام خود در آستان خداوند قرار داد.
زمان خواندن زیارت آل یاسین
خواندن زیارت آل یاسین به زمان و مکان خاصّی اختصاص ندارد و می توان آن را در هر زمان و هر مکانی با قصد قربت و توسل به حضرت ولی عصر عجل الله و عرض ادب و ارادت به آستان اهل بیت علیهم السلام، خواند. اما در برخی از روایات، بهترین زمان برای خواندن این زیارت، سید الایام یعنی روز جمعه و در سه وقت: یک ساعت پیش از اذان صبح، فاصله زمانی بعد از پایان خطبه های نماز جمعه تا موقع گفتن «قد قامت الصلاه» توسط امام جمعه و نیز عصر روز جمعه ذکر شده است.
محتوای زیارت آل یاسین
«یاسین»، از نام های مختص رسول خدا صلوات الله علیه است، و پر واضح است که «آل یاسین» اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام هستند که پیامبر، خود بارها ایشان را به ولایت و حقانیت بر جانشینی خویش معرفی نمودند و عظمتِ شأن و منزلت شان را بیان کردند.
زیارتِ آل یاسین، با بیست و سه عبارتِ سلام به محضر حضرت مهدی علیه السلام، آغاز می‌شود که نخستین سلامِ آن به «آل‌یاسین»، یعنی عترت پاک و اهل بیت پیامبر اکرم صلی الله علیه است، و سلام‌های دیگر، هر کدام با ذکر یکی از عناوین و القاب مخصوص حضرت ولی عصر عجل الله می‌باشد. در ادامه، پس از ابراز سلام ها و نثار درودهای خالصانه، خواننده ی زیارت با اظهار و اقرار به بینش های ژرف و معارف اعتقادی صحیح و گواه گرفتنِ برحقِ امام عصر عجل الله، نسبت به آنها، و نیز تجدید عهد و پیمان و ابراز وفاداری و تعهد نسبت به پیشوایان معصوم و برگزیده ی خداوند، به پایان می‌رسد. پس از اتمام این زیارت شریف، دعای مختصری نیز در ادامه ی آن نقل شده است که مکمل مفاهیم ناب آن است.
در این زیارت، عاشقانه و عارفانه با معبود بی همتا مناجات می کنیم و می گوییم: «خداوندا! از تو می خواهم که بر محمد صلوات الله علیه، پیامبر رحمت و مهربانی، و بر همان پرتو انوار الهی ات، سلام و درود فرستی، و دلم را به نور یقین و سینه ام را به نور ایمان الهی و فکر و اندیشه ام را به نور نیت های خوب و خالص و سرنوشتم را به نور دانش و قدرت و نیرویم را با نور کار پاک و شایسته و زبانم را به نور صداقت آکنده سازی». آن گاه با سلام و درود بر محضر امام مهدی عجل الله و دعا برای سلامتی ایشان، نصرت و یاری خداوند نسبت به آن حضرت و تعجیل در فرج و قیام قائم عجل الله، و گسترش عدل و داد در زمین و نیز نابودی کافران و منافقان و دشمنان دینِ خدا، مناجاتمان را به پایان می رسانیم.
در این زیارتنامه ۱۲ بار کلمه «حق» و ۱۲ مرتبه کلمه «حجت» ذکر شده است که کد اتصال به دوازدهمین پیشوای شیعیان جهان است.
نکاتی درباره زیارت آل یاسین
- این زیارت نامه از ناحیه خود امام زمان عجل الله نقل شده است. پس یعنی این کلمات و عبارات، مطلوب و محبوب ایشان بوده است و نیز چون از زبان ایشان نقل شده، نزد خداوند متعال نیز از محبوبیت ویژه ای برخوردار است.
- عبارت «سلامٌ علی آل یاسین» از جانب خود حضرت مهدی بیان شده که در یکی از توقیعاتشان ذکر نموده اند و مبین میزان ارج و قرب این لقب نزد ایشان است. بنابراین با خواندن این زیارت نامه و خواندن ایشان به نام مبارک «آل یاسین» توجه و عطوفت آن حضرت را به خود جلب خواهیم نمود.
- واژه «سلام» ۲۴ بار در این زیارتنامه ذکر شده است. با یک حساب سرانگشتی می توان پی برد که خواندن این زیارت نامه، هیچ اثری هم که نداشته باشد، ۲۴ ثواب سلام خواهد داشت. (امام حسین علیه السلام می‌فرمایند: «لِلسَّلامِ سَبعُونَ حَسَنَهً، تِسعٌ وَ سِتُّونَ لِلمُبتَدِءِ وَ واحِدَهٌ لِلرادِ»: سلام کردن هفتاد حسنه و ثواب دارد شصت و نه ثواب از برای سلام کننده و یک ثواب برای جوابگو است (با وجود آنکه سلام کردن مستحب، ولی جواب دادن آن واجب است).[۹]
- دوازده بار واژه «حق» و نیز دوازده مرتبه واژه «حجت» مشاهده می شود که احتمالاً کد اتصال به دوازدهمین پیشوای برحقِ شیعیان است.
- این زیارتنامه، حاوی ترکیبات و عبارات زیبا و خلاقانه و تعبیرات دلنشین و روحانی همراه با القاب وزین و متین است که سزاوار منصب امامت و مقام شایسته ی ولی خدا است و نشانگر سیره و منش و حالات معنوی و عرفانی حضرت مهدی علیه السلام است.
- در این زیارتنامه خود حضرت قائم عجل الله، دلسوزانه و از سر محبت به شیعیان، به پیروان و منتظران خود می آموزد که چگونه و با چه آداب و چه ترتیبی، و با چه القاب و چه عناوین و چه تعابیری، پیشوای غایب شان را صدا کنند تا سزاوار دریافت پاسخ و التفات از جانب ایشان باشند و بدین وسیله، منتظران در سیر و سلوک عرفانی و حالات معنوی ایشان میهمان می شوند و بالتبع از عنایات میزبان بهره مند خواهند شد.
- متن این زیارت نامه ی ویژه، مانند بقیه زیارت نامه ها و ادعیه ی شیعیان، دارای مضامین غنی و مفاهیم عالی و عمیق است که بدلیل نقل از زبان معصوم علیه السلام، بسیار معتبر است، به حدی که می توان گفت خلاصه ای از عقیده و ایمان هر شیعه ی منتظر در زمان غیبت است و هر آنچه که یک فرد شیعه ی مؤمن و معتقد باید در زمان غیبت بداند، در آن گنجانده شده است.
- در متن این زیارت نامه، ابتدا سلام و درودهای خالصانه با مضامین والا و عرفانی، خطاب به حضرت ولی عصر عجل الله توسط خود ایشان آمده و پس از برقراری ارتباط قلبی و نیل به تقرب، ایشان را برای تصدیق و تأیید عقاید قلبی خود از جمله اقرار به ولایت همه امامان معصوم علیه السلام و دیگر عقاید قلبی شیعه شاهد می گیرد.
- هم کلامی با حضرت مهدی علیه السلام، از نکات جذاب و شگفت انگیز این زیارت نامه است. اینکه حضرت حجت بن الحسن خود بگوید که:«چون می خواهید مرا بخوانید، با من با این جملات با من سخن بگویید.» این اتفاق از لطایف این دعا و از ویژگی های زیارت شریف آل یاسین است.
- خواندن زیارت آل یاسین، ادای شهادت است بر حقانیت خدا و بندگان مقربش! چرا که در این زیارت نامه زائر باایمان باید بعد از ادای ادب و ابراز ارادت و سلام، به وحدانیت و یگانگی خداوند و حقانیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، شهادت بدهد و نیز بر ولایت و حقانیت دوازده پیشوای معصوم تاکید نماید .
- زیارت آل یاسین، نمود اصول و فروع دین اسلام است چرا که خواننده ی آن، باید پس از اقرار و شهادت بر حقانیت مرگ و فرشته های نکیر و منکر و پرسش و پاسخ های درون قبر و اقرار به روز قیامت و پل صراط و دیگر وعده های الهی، تولی و تبری را می پذیرد و به عیان اعلام می نماید که با دوستان ولی خدا دوست است و از دشمنان ولی خدا، اعلام برائت می نماید.
- در این زیارت نامه معیار و شاخص واقعی برای شناخت بدبخت و بدفرجام و خوشبخت و سعادتمند مشخص شده است . «یا مَوْلاىَ شَقِىَ مَنْ خالَفَکُمْ وَ سَعِدَ مَنْ اطاعکم …» : اى مولاى من بدبخت است کسى که مخالفت شما را کرد و سعادتمند است کسى که پیرویتان کرد.
- در دعایی که بعد از زیارت آل یاسین خوانده می شود، پس از ذکر صلوات بر پیامبر اکرم صلوات الله، دعاهایی برای شخصِ دعا کننده وجود دارد و نیز صلوات بر حضرت حجت بن الحسن علیه السلام با ذکر القاب و صفات مخصوصِ ایشان و از آن پس، دعا برای حفظ و تعجیل در فرج و ظهور مهدی موعود آمده است .
- در خاتمه این زیارت نامه اینچنین می گوییم : «نفسِ ما به خداوند و پیامبر اکرم صلی الله و امام علی علیه السلام و دیگر امامان معصوم علیهم السلام مؤمن و معتقد است و به محضر امامان بزرگوار به ویژه به حضور امام زمان ارواحنا فداه، عرض می کنیم که:«نفسمان و جانمان برای نصرت و یاریِ شما حاضر و آماده است و محبت و دوستی ما با شما و از آنِ شماست آن هم دوستیِ خالصانه و بااخلاص. و سرانجام حسن ختام زیارت، با صلوات بر محمد و آل محمد صلی الله است.
پی نوشت ها
- توقیع، اصطلاحی در فرهنگ شیعی به معنای مکاتبات و منشورهای امامان به‌ویژه حضرت ولی‌عصرعجل‌الله تعالی فرجه می‌باشد. این اصطلاح به هرگونه سخن شفاهی امام عصر نیز اطلاق شده است.
- «محمد حِمْیری قمی» فرزند عبدالله بن جعفر حمیری، از محدثان نامدار شیعه اهل قم در قرن سوم هجری است. وی به واسطه نائبان امام زمان (علیه السلام)، با آن حضرت در ارتباط بود و نامه هایی در مسائل شرعی ارسال می کرد و امام هم جواب می داد. نجاشی ضمن توثیق محمد حمیری، کتابهایی را برای او برمی شمرد، از جمله: کتاب الحقوق، الاوائل، ابلیس و جنوده، الاحتجاج. جعفر بن محمد بن قولویه قمی صاحب «کامل الزیارات» از شاگردان اوست.
- سوره نساء، آیه ۸۶
- ترجمه الهی قمشه ای
- مطلع الانوار، ص ۱۷۰
- عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص ۲۷۴
- سید بن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۵۲؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۱۰
- برای نمونه نگاه کنید به ابن‌عطیه، ابهی‌المداد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۱۳۰؛ بحرانی، منارالهدی، ۱۴۰۵ق، ص۶۷۰؛ مظفر، دلائل‌الصدق، ۱۴۲۲ق، ج۶، ص۲۴۰؛ میر حامد حسین، عبقات‌الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۱۸، ص۷؛ سبحانی، الالهیات على هدى الکتاب و السنه و العقل، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۰۶؛ شرف‌الدین، المراجعات، ۱۴۲۶ق، ص۷۰.
- بحارالأنوار ج ۷۵ ص ۱۲۰ باب ۲۰
کاری از تحریریه ستاد اقامه نماز
