تناقضی بین توحید و ایمان مذهبی با پیشرفت علمی وجود ندارد/بهترین ابزار تعامل با نسل نو گفتگو است
به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز خراسان رضوی، در راستای توسعه و ترویج فرهنگ نماز در بین نسل نو، سیاست های ستاد مرکزی و در آستانه سی و یکمین اجلاس سراسری نماز، روابط عمومی ستاد اقامه نماز استان با دکتر عذرا رشیدنژاد متخصص مغز و اعصاب دوشنبه بیست و هشتم آبان ماه گفتگو شد.
مشروح این گفتگو را در زیر بخوانید.
دکتر عذرا رشیدنژاد متخصص مغز و اعصاب در ابتدا این گفتگو راجع به رابطه معنویت با سلامت جسم و جان گفت: درباره ارتباط معنویت با سلامت جسم و روان مهم ترین نکته این است که انسان‌ها در زندگی مشکلات مختلفی دارند، از جمله مشکلات خانوادگی، اقتصادی، معیشتی، روابط بین فردی، چالش های محیط کار یا درس، همه این ها یک نوع عامل استرس زا هستند اما از همه بالاتر و مهم تر می شود گفت عاملی که تمام این استرس و تنش ها زیر مجموعه آن قرار گرفته این است که فرد در درون خودش یکپارچگی و وحدت دارد یا نه. فردی که دچار اختلال است یعنی کسی که به یک وحدت و یکپارچگی در درون خودش نرسیده و نمی تواند مدیریت کند.
وی ادامه داد: کسی که ذهنش پراکنده است یعنی پراکندگی ذهنی دارد دائم در استرس است، اما اتفاقی که باعث می‌شود از پراکندگی دور شده و به وحدت برسیم این است که ما در درون خودمان به فراتر از توانمان ایمان داشته باشیم. قدرتی که دو ویژگی مهم دارد: داناترین به آشکار و نهان زندگی فرد، حتی افکار و اندیشه‌ها و گذشته و شرایط زندگی و…، و دوم تواناترین در ایجاد تغییر و حل مشکلات. دانستن ویژگی‌های این قدرت بالاتر آرامشی به فرد می دهد که هیچ نیرویی در دنیا نمی‌تواند آن فرد را به اضطراب، نگرانی و تنش بیاندازد.
دکتر رشیدنژاد افزود: مهم‌ترین عاملی که شما را به آرامش روان می‌رساند همین وحدت و یکپارچگی درونی شما است که شما را از آن استرس‌های بیرونی رها کرده و به این نتیجه می‌رسید که هر اتفاقی بیافتد چیدمان یک پازل است که خداوند برای من چیده و من فقط مسئولم که وظیفه‌ی خودم را به بهترین شکل انجام دهم.
این متخصص مغز و اعصاب در خصوص ذائقه نسل نو نسبت به مسائل دینی بیان کرد: برای نسل جدید من فکر می‌کنم یک شکافی بین نسل قدیم و نسل جدید است که این را همه اذعان دارند، ولی این به این معنی نیست که آنها درکی از ما، یا ما درکی از آنها نداشته باشیم. علت این شکاف این است که به طور ناگهانی ما وارد یک فضای کاملا متفاوتی شدیم؛ زمانی که اینترنت شروع به ظهور کرد دنیا بسیار متفاوت شد. ما نمی توانیم فضای مجازی را حذف کنیم پس با یک زیست جدیدی روبرو هستیم. با نسلی مواجهیم که بیشتر وقت خود را در فضای غیرحقیقی می‌گذراند.
وی ادامه داد: برای همین به نظر من در زمینه نماز یا هر موضوع دیگری که بخواهیم با نسل جدید ارتباط برقرار کنیم مهم‌ترین چیز این است که تخصصش را به دست بیاوریم. در مرحله اول فردی که می‌خواهد با آن نوجوان ارتباط گیرد باید آموزش دیده باشد و زبان این نسل را بیاموزد. چون مسائل نسل نو فرق می‌کند و موضوعاتی برای آنها در اولویت است که شاید برای متولدین دهه‌های ۵۰ یا ۶۰ مهم نباشد.
دکتر رشیدنژاد اضافه کرد: بنظر من باید خیلی روشن با نوجوانان صحبت کرد یعنی شما باید روشن بازگو کنی که هدف آفرینش چیست. اینقدر درگیر آثار و تبعات شده ایم که اصل قضیه را فراموش کرده‌ایم. خیلی از جوانان و نوجوانان ما فکر می‌کنند که اگر قرار باشد ایمان و اعتقاد مذهبی داشته باشند از پیشرفت، پولدار شدن یا وضعیت مالی خوب عقب می‌مانند. فکر می‌کنند این دو باهم تناقض دارد. تناقض بین دین و دنیا وجود دارد. باید توجه کنیم که این تفکر از کجا نشأت گرفته است.
متخصص مغز و اعصاب در ادامه این بحث اظهار کرد: ریشه این تفکر اساسا از ایران و سرزمین‌های اسلامی نیست. اساس این تفکر از دوران قرون وسطای غرب شکل گرفته و تضاد بین علم و دین از آنجا شروع شده است. یعنی دین تحریف شده‌ی مسیحیت که دانش و دانشمندان را تکفیر و اعدام می‌کردند. مهم‌ترین قدم برای ارتباط با نسل نو این است؛ باید این موضوع را روشن کنیم که اصلا تناقضی بین توحید و ایمان مذهبی با پیشرفت علمی وجود ندارد، بلکه به جرات می‌توان گفت دین عامل رشد بشریت است. نمونه‌هایش را هم زیاد دیده‌ایم، که افرادی پیشرفت علمی و اجتماعی کرده‌اند و به اعتقاداتشان هم با قوت تمام پایبندند. بنظر من اگر این افراد با جوانان و نوجوانان صحبت کنند خیلی تاثیر بیشتری دارد.
وی افزود: نوجوانی که دارد کشورش را با غرب مقایسه می‌کند باید به وی آموخت که ابتدا باید پیش‌فرض‌ها را رعایت کنی، گذشته و تاریخ را بدانی. زمینه‌های تاریخی و سیاسی و اجتماعی را بدانی. برای همین به نظر من باید با نسل جوان واضح صحبت کرد نه اینکه بگوییم شما اگر اعتقاد داشته باشید آدم سالم‌تری می‌شوید. هرچند که این گزاره هم اشتباه نیست.
دکتر عذرا رشیدنژاد بهترین ابزار تعامل با نسل نو را این‌گونه بازگو کرد و گفت: بهترین ابزار تعامل از نظر من رو در رو صحبت کردن است. هیچ چیزی برای کسی که ۲۴ ساعت شبانه‌روز در فضای مجازی است اثرگذارتر از تعامل مستقیم نیست. درست است که توجه به فضای مجازی نیز که مهم‌ترین بستر زیست جوانان و نوجوانان است اهمیت فراوان دارد، اما بنظرم باز هم رو در رو صحبت کردن با نوجوان‌ها خیلی متفاوت است با این که بخواهیم مجازی ارتباط برقرار کنیم.
متخصص مغز و اعصاب اضافه کرد: با هر نوجوانی که صحبت کنید متوجه می شوید که سابقه رو در رو صحبت کردن را خیلی کم تجربه کرده است. مسئله این است که ما نباید در یک قالب اجبار نسل نو را وادار به نمازخواندن کنیم. باید جهان بینی‌اش را به دنیا تغییر دهیم تا عاشق شود، تا آن عشق نوجوان و جوان را به سمت نماز بکشاند و عاشقانه عبادت کند.
وی بیان کرد: مسجد جایی است که باید پناهگاه جامعه مسلمین باشد. یعنی هر کس ناراحتی یا مشکلی داشت بتواند به آنجا پناه ببرد. حداقل باید یک نفر همواره در مسجد حضور داشته باشد. کسی که متولی مسجد است باید خودش آدم خوش‌ذوقی بوده پای درد و دل مردم بنشیند، بتواند مشکل یا گره‌ای باز کند. در هر مسجدی حداقل باید یک نفر باشد که تخصص ارتباط با جوان را داشته باشد که چگونه با نسل نو تعامل کند؛ بتواند جوان‌ها را جمع کرده و کارهای خلاقانه انجام دهد. مثلا باهم مراسم و جشن و روضه برگزار کنند وقتی که خود آن نوجوان درگیر و مسئول شود از آن فضای ذهنی خودش کمی فاصله می گیرد.
دکتر رشیدنژاد در ادامه گفت: اگر فردی که در مسجد حضور دارد از نظر شخصیت و اعتقادی، جذابیت و توانمندی بالایی داشته باشد می‌تواند باعث حضور نسل نو در مساجد شود. باید فضایی ایجاد کند که نوجوان‌ها با هم بتوانند کار کنند، مراسم بگیرند، دوست شوند، کار کنند و… شاید در ابتدا فقط کسانی که اعتقاد دارند حضور پیدا کنند اما اگر فضا صمیمی شده و با روحیات نوجوان‌ها متناسب باشد تدریجا بقیه هم جذب خواهند شد.
متخصص مغز و اعصاب ادامه داد: مسجد همیشه مرکز قلب جامعه مسلمانان بوده که متاسفانه در حال حاضر خالی از حضور مردم است، علتش این است که برای نسل نو جذابیت ندارد. باید یک نمونه کار جذاب ایجاد کنید؛ یک نمونه موفق از مسجدی که جوان‌ها دارند آن را مدیریت و اداره می‌کنند. اگر یک نمونه موفق باشد و تبلیغ شود، آدم‌‌‌هایی که استعداد دارند وارد آن فضا می شوند و در جهت احیای مساجد جریان‌سازی می‌شود.
وی در خصوص ارتباط گرفتن با نسل جدید گفت: به نظرم ارتباط گرفتن با نسل جدید زیاد هم سخت نیست، کافی است علاقه‌مندی این نسل را بشناسی، مثلاً با آنها به روش خودشان صحبت کرده و ارتباط بگیریم. وگرنه جذابیت گوشی و فضای مجازی را کنار نمی‌گذارند.
دکتر عذرا رشیدنژاد اظهار کرد: تمرکز و دوری ازحواس‌پرتی در انجام هر کاری یا به قول غربی‌ها distraction، عامل رشد است. وقتی نماز می‌خوانی تمام عالم باید رها شود و تو فقط باید به نمازت توجه و تمرکز کنی. باید تمام عوامل حواس‌پرتی را کنار بگذاری. هر کار و فعالیتی که انجام می‌دهی باید با تمام فکر و ذهنت بر روی آن متمرکز شوی. برای همین به نظرم تمرکز مساله‌ی بسیار مهمی است که کمتر به اهمیت آن پرداخته می‌شود.
متخصص مغز و اعصاب ادامه داد: سعی کردم با نسل جوان و نوجوان‌ها ارتباط بگیرم، چون به نظرم افرادی که موقعیت علمی و اجتماعی بالاتری دارند یا موفقیت‌هایی کسب کرده‌اند که شاید برای خیلی‌‌ها آرزو باشد یکی از مسئولیت‌هایی که دارند همین است که با نسل نو ارتباط برقرار کنند.
وی افزود: این افراد موفق باید کمک کنند که دست بقیه را هم گرفته و مسیر موفقی که رفته‌اند را به بقیه منتقل کنند. در بحث اعتقادی هم به نظر من الگوپذیری یکی از مهم‌ترین چیزها است. وقتی جوان و نوجوان شرایط زندگی یک فردی را می‌بیند، این موضوع می‌تواند زندگی‌اش را تحت تاثیر قرار دهد. نوجوان افرادی که در زندگی خود موفق بوده‌اند را الگوی خود قرار داده و از آنها تقلید می‌کند.
دکتر رشیدنژاد در بخش دیگر صحبت‌های خود اضافه کرد: حتی در تربیت کودکان هم بهترین مدل این است که شما کاری را انجام دهی تا آن کودک از تو الگو بگیرد. تا زمانی که شما نماز نخوانی فرزندت را نمی‌توانی مجبور کنی که نماز بخواند. در ارتباط با نسل جوان الگو ساختن هم مهم‌ترین عامل است. حالا این الگوها می‌توانند شخصیت‌هایی باشند که در زمان معاصر بوده‌اند و حالا بین ما نیستند، مثل شهید چمران، یا کسانی باشند که زنده‌اند و می توانند ارتباط برقرار کنند.
متخصص مغز و اعصاب خاطره‌ی خود در جهت توسعه‌ی فرهنگ نماز را یادآور شد و گفت: برای من پیش آمده یک نوجوان ۱۷ ساله به کلینیک مراجعه کرد، خیلی اضطراب داشت و مادرش می‌گفت با اینکه دانش آموز نمونه‌‌ای است همه معلم‌ها از او راضی هستند اما اصلاً تمرکز ندارد، وسواس داشته و مدام اعصابش ناراحت است. بنده تنهایی با این دانش‌آموز صحبت کردم و متوجه شدم که دوست دارد همه چیز در زندگی‌اش ایده‌آل و عالی باشد.
وی در صحبت پایانی خود افزود: به او گفتم گاهی تو همه تلاشت را می‌کنی ولی آن چیزی که می‌خواهی نمی‌شود. اینجا باید بسپاری به دست خداوند که استرست کم شود. در ادامه به او توصیه کردم نمازت را ادامه بده و ارتباطت با خدا را بیشتر کن و این خیلی به تو آرامش می‌دهد. این آرامش جایگزین آن استرس و اضطرابی که داری خواهد شد. ما به همه‌ی مریض‌ها و بیماران قرص و دارو نمی‌دهیم. خیلی وقت‌ها با حرف زدن مشکلات آنها حل می‌شود. ولی متاسفانه بعضی از پزشکان حوصله و وقت حرف زدن را ندارند. راجع به نماز با نوجوان‌ها می‌شود راحت‌‌تر از بزرگ‌ترها حرف زد، چرا که بنظر من حق‌پذیرتر هستند.
