راهکارهای روانشناختی ترغیب فرزندان به نماز چیست

به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز استان چهارمحال وبختیاری، زهرا شریفی، مدرس حوزه و دانشگاه، روز سه شنبه، بیست و چهارم مهرماه در پاسخ به پرسشی مبنی بر راهکارهای نمازخوان شدن فرزندان با اشاره به اینکه فرزندان در بدو امر همه چیز را از پدر و مادر می‌آموزند، اظهار کرد: مهم‌ترین عامل در نهادینه‌سازی فرهنگ نماز در فرزندان، رابطه گرم و صمیمی پدر و مادر با آنهاست با این توضیح که اگر والدین ارتباط نزدیک و صمیمی با فرزند خود داشته باشند، الگوگیری و همانندسازی صحیح نیز اتفاق خواهد افتاد یعنی فرزند تلاش می‌کند مانند پدر و مادر خود باشد و از جمله به اقامه نماز اهمیت بدهد.

وی با ذکر اینکه محبت دریچه‌ای برای نفوذ و تأثیرگذاری در فرزندان است، ادامه داد: پدر و مادری که با فرزند خود صمیمی باشد از این رابطه عاطفی خوب برای نیل به اهداف تربیتی خاصه تربیت دینی بهره خواهند گرفت؛ پدر و مادرها توجه داشته باشند اگر فرزند نماز خواند حتماً مورد تشویق قرار دهند، متأسفانه وقتی فرزندان یکی دو بار نماز نخوانند پدر و مادر گوشزد می‌کنند، اما اگر به این فریضه الهی مقید باشند و بارها نماز بخوانند از سوی پدر و مادر تشویق نمی‌شوند؛ پدر و مادر باید تا می‌توانند از امر و نهی، بایدها و نبایدها و شدت و سخت‌گیری به خرج دادن بپرهیزند.

این روانشناس خانواده تصویرسازی را دیگر راهکار نمازخوان بارآوردن کودک و نوجوان دانست و گفت: تصویری که فرزند از پدر و مادر به‌عنوان انسان مذهبی و مسجدی و نمازخوان دارد بسیار مهم است و والدین همواره باید با لبخند و محبت، با اخلاق نیکوی خود، بازی و همراهی با فرزند، وقت گذاشتن و تفریح و… یک تصویر خوب و زیبا از خود در ذهن فرزند حک کنند. این تصویر از اخلاقه حسنه و اعمال و رفتار نیکو در کنار نماز خواندن باعث تأثیرپذیری فرزند و گرایش او به سمت نماز خواهد شد.

تصویر پدر و مادر در ذهن فرزندان

شریفی افزود: پدر یا مادری که از کار فرزندش عصبانی شده و او را تنبیه کرده است وقتی به نماز می‌ایستد یقین بدانید تصویر خوبی از دینداری را در ذهن فرزند ایجاد نخواهد کرد بلکه چه بسا او را دلسرد کند. بنابراین، بسیار مهم است که پدر و مادر تصویرگر خوبی برای فرزندان باشند. تصویر در سنین پایین کمک بسیار مؤثری در تربیت دارد و مفاهیم را در ذهن کودک عمق بخشیده و نهادینه می‌کند، پس هر چه سن پایین‌تر باشد اثر بیشتر و ماندگارتری از تصویر می‌پذیرد.

وی در پاسخ به اینکه مهم‌ترین عامل تأثیرگذار برای ترغیب فرزندان به انجام امور دینی و نماز خواندن چیست؟ بیان کرد: توصیه می‌شود کودک و نوجوان وقتی نماز می‌خواند یا روزه می‌گیرد پدر و مادر حتماً این کار او را ببینند و تشویق کنند، مثلاً می‌توانند عکس او را بگیرند، او را تحسین کنند به او جایزه دهند تا فرزند بفهمد که کار خوب او دیده شده است.

شریفی با تصریح اینکه تشویق کودک و نوجوان به نماز باید در جهت شکوفا کردن انگیزه‌های درونی آنها بوده و سطحی و بدون هدف نباشد، ادامه داد: یعنی پدر و مادر با تشویق باید این هدف را داشته باشند که انگیزه درونی فرزندان را تقویت کنند و تشویق آنها فقط از سر عادت و لقلقه زبان نباشد. معمولاً پدر و مادر کارهای اشتباه فرزندان را بهتر می‌بینند و در گوشزد کردن امور منفی اهتمام بیشتری دارند که اشتباه است. والدین همواره باید ارزش کارهای خوب فرزندان را به آنها گوشزد کنند و اگر کار خوبی از آنها سر زد، قدردان و مشوق باشند.

وی افزود: نماز نشانه بندگی انسان و تشکر از خداست؛ بنابراین اگر کودک و نوجوان ما نماز به جا آورد، می‌طلبد که او را در آغوش بگیریم و ببوسیم و از او تشکر و گوشزد کنیم که درک تو بالاست که از خدای خودت تشکر می‌کنی. البته باید سن فرزند را نیز مدنظر داشته باشیم یعنی نحوه گفت‌وگو با کودک و نوجوان متفاوت خواهد بود که این موضوع جای بحث دارد.

این مدرس حوزه و دانشگاه تأکید کرد: اگر کودک و نوجوان به‌صورت اصولی و به‌دور از افراط و تفریط برای اعمال خوبشان از جمله نماز تشویق شوند، مطمئناً آن اعمال در وجودشان نهادینه خواهد شد و تشویق، یکی از اصول اساسی تربیت است. توجه داشته باشیم که فرزندان همچون گلی هستند که اگر زیاد یا کم آبیاری شود آسیب می‌بیند پس باید با دقت و به‌صورت اصولی مورد رسیدگی قرار گیرد تا شکوفا شود.

پرهیز از ایجاد زمینه لجبازی در فرزندان

شریفی با تأکید بر اینکه در دینداری فرزندان نباید زمینه لجبازی ایجاد شود، توضیح داد: راهکار طلایی این است که فرزند بی‌نماز را با وجدان خودش درگیر کنیم؛ مثلاً وقتی از فرززندم پرسیدم که نماز خوانده است یا خیر و او به دروغ گفت که نمازش را خوانده است بپذیرم و بگویم «اگر خودت می‌گویی خوانده‌ای پس قطعاً خوانده‌ای» و در اینجا او با خودش درگیر می‌شود. اگر به او بگویم «من که پیشت بودم، کی نماز خواندی که من ندیدم» یقین بدانید که لجبازی و مقاومت خواهد کرد و جلوی من می‌ایستد و مشکلی بر مشکلات افزوده می‌شود؛ اگر در این دست موارد، فرزندان را با وجدانشان درگیر کنیم قطعاً مسیرشان را پیدا خواهند کرد.

این روانشناس خانواده در پاسخ به اینکه سبک زندگی اسلامی در نهادینه کردن امور دینی در فرزندان چقدر اهمیت دارد؟ بیان کرد: تا زمانی که شاخص‌های فردی سبک زندگی دینی و قرآنی در خانه ساری و جاری نباشد و مؤلفه‌هایی همچون ادب و احترام، پرهیز از تنبلی و… در فرزندان تقویت نشود، نباید انتظار نماز و سایر اعمال دینی را از فرزندان داشت.

شریفی ادامه داد: بنابراین باید سبک زندگی را در خانواده تغییر دهیم مثلاً اینکه فرزندان شرطی نباشند، بداخلاقی نکنند، مدام ناراحت و ناراضی نباشند، اسراف نکنند و ده‌ها باید و نباید دیگر را رعایت کنند که همه اینها با الگوگیری از پدر و مادر محقق می‌شود. تا زمانی که روش زندگی ما بر مبنای اصول اسلامی و انسانی نباشد مشکل خواهیم داشت و نباید انتظار رعایت شرعیات از فرزندان داشته باشیم.

وی با تأکید بر ضرورت حذف روش‌های غلط زندگی و جایگزینی آن با سبک صحیح زندگی گفت: ما پدر و مادرها توجه داشته باشیم قبل از اینکه فرزندان را تربیت کنیم ابتدا باید خودمان سبک زندگی صحیح را داشته باشیم و والدین تا زمانی که خودشان را اصلاح نکنند، فرزندان نیز رسم ادب و شکرگزاری از خدا را که در نماز تجلی می‌یابد، یاد نخواهند گرفت.

منبع: خبرگزاری ایکنا