چگونه کودکم را عاشق نماز کنم؟

 «نورا» از سال‌ها پیش قبل از اینکه پسرش به سن تکلیف برسد، همیشه در دعاهایش از خدا می‌خواست که فرزندانش اهل نماز باشند. هنوز یک سالی به جشن تکلیف پسرش باقی مانده بود و نورا تلاش می‌کرد که فرزندش را با نماز بیش‌تر عجین سازد، البته «ایلیا» هم مصمم بود که نمازهای یومیه‌‌اش را بخواند، اما هنوز برای نماز صبح سختش بود بلند شود، بارها به مادرش می‌گفت: مامان! من را برای نماز صبح بیدار کن! نورا از اینکه نکند پسرش نسبت به نماز خواندن دلسرد شود، برای بیدار کردن فرزندش برای نماز صبح مردد بود تا اینکه یک روز نزدیک‌های اذان صبح دلش را به دریا زد و با آرامی ایلیا را از خواب بیدار کرد.

وقتی ایلیا سجاده‌اش را پهن کرد، نورا با نگاه به قد و بالای پسر ۱۴ ساله‌اش، در دلش هزاران بار قربان صدقه‌ گل پسرش رفت و گفت: عزیزم! می‌خواهم نمازم را با تو به جماعت بخوانم! (البته نورا هنگام نماز، نیت فردا کرد)، ایلیا قامت بست و «الله اکبر» گفت. وقتی نماز تمام شد، نورا دید که چشمان ایلیا پر از اشک است و در حالی که ایلیا او را در آغوش گرفته و غرق بوسه می‌کرد، به مادرش گفت: ممنونم از اینکه من را بزرگ دیدی، ممنونم که به من بها دادی، من خوشبخت‌ترین فرزند روی زمین هستم، از اینکه تو را دارم خیلی خیلی خوشحالم.

نماز را این گونه برای کودکانمان خوشایند کنیم

حال ما والدین چه طور می‌توانیم کودکمان را از همان کودکی عاشق نماز خواندن کنیم، به گونه‌ای که این عشق به نماز در وجود او ریشه بدواند؟ چگونه این دعا «رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلَاهِ وَمِنْ ذُرِّیَّتِی رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ» در حق فرزندانمان رنگ واقعیت بگیرد؟

حجت‌الاسلام «مرتضی رحیمیان»؛ کارشناس مرکز تخصصی نماز سال‌های مدیدی است در مدارس کشور به تبلیغ نماز می‌پردازد،‌ این گونه درباره شیوه‌های علاقه‌مندی کودکان به نماز پاسخ می‌دهد: برای بچه‌های زیر هفت سال، باید خود «نماز» خوشایند باشد، اسم جایزه آوردن برای نماز خواندن باعث می‌شود اصل قضیه خراب شوند. بیایید با کارهایی مانند عطر زدن، سجاده جداگانه خریدن یا چادری زیبا برای دختران حس خوشایندی برای آن‌ها نسبت به نماز ایجاد کنیم.

او می‌افزاید:‌ اگر در خانه‌ای کودکمان با هم سن و سالانش نماز بخواند، این نماز خواندن برای آن‌ها حس خوشایندی به همراه دارد، وقتی نمازشان تمام شد، می‌توانید بدون اینکه اسم جایزه را ببرید، یک خوراکی خوب و خوشمزه که از قبل آماده کردید را به آن‌ها بدهید. حتی اگر کودکتان را همراه خود به مسجد بردید، در مسیر بازگشت یک بستنی که او خوشش می‌آید، بگیرید تا ناخودآگاه حس خوشایندی برای او ایجاد شود.

شیطنت‌هایی که بچه‌ها هنگام نماز خواندن دوست دارند!

در روش عاشق کردن بچه‌ها برای «نماز» یادمان باشد که هیچ گاه اسمی از جایزه نبریم، زیرا کار اشتباهی است و ممکن است در آینده کودک نماز را از سر وظیفه انجام دهد. حال ممکن است کودک زیر هفت سالمان هنگام اقامه نماز از سر و کولمان بالا برود، به اصطلاح شیطانی‌اش گُل کند و هوس شترسواری کند، در اینجا رفتار ما باید به گونه‌ای باشد که او نسبت به نماز زده نشود، بلکه حس خوب او برای نماز را تقویت کنیم.

حجت‌ الاسلام رحیمی درباره شیوه تربیتی نماز برای کودکان ۷ تا ۱۲ سال می‌گوید: برای این رنج سنی کودکان یکی از شیوه‌های تشویقی که وجود دارد، این است که معلمشان کنار آن‌ها در صف نماز جماعت باشد، بعد از نماز معلم با دانش‌آموزانش دست بدهد و ابراز محبت کند. در اینجا شیوه تشویقی ما دو نوع است؛ تشویق مادی و تشویق معنوی. «تشویق معنوی» مانند لبخند زدن به دانش آموزی که نماز خوانده است یا هنگام دست دادن به او بگوییم «تقبل الله»! بعد از نماز من را دعا کن و پیشانیش را ببوسیم.

گاهی لازم است شیوه دعوت به نماز را به‌روز رسانی کنیم

حال ساعت‌ها و روزها به سرعت برق و باد می‌گذرد و این کودک دیروز ما، نوجوان ۱۴ یا ۱۶ ساله است، برای استمرار علاقه فرزندمان به نماز یک مقدار لازم است، روش‌هایمان را به به‌روز رسانی کنیم، مثلاً وقتی برای نماز قامت می‌بندد، به او بگوییم: «عزیز دل مادر! وقتی به نماز می‌ایستی انگار خدا دنیا را به من داده است»، این یک جمله عاطفی در واقع تشویق معنوی او است.

این کارشناس دینی با اشاره به نقش تشویق‌های غیرمنتظره برای نهادینه کردن عشق به نماز ادامه می‌دهد: اگر خواستیم تشویقی را برای فرزندانمان انجام دهیم، باید در نظر داشته باشیم که تشویق غیر منتظره تأثیرگذارتر از تشویق منتظره است. به این معنی که اگر به فرزندمان بگوییم شما ۴۰ بار به مسجد برو، من برایت دوچرخه می‌‌خرم، این تشویقی است که منتظرش خواهد بود؛ یعنی ۴۰ روز ذهنش درگیر این است که باید ۴۰ تا ستاره بگیرد تا پدرش برای او دوچرخه بخرد. اما تشویق «غیر منتظره» یعنی اینکه چیزی نگوییم، وقتی چند دفعه خودش به مسجد رفت،  یک روزی که از مسجد بر می‌گشت، به او بگوییم: بابا! چون دیدم مسجد رفتی، خیلی خوشم آمد، دوست دارم الان شما را ببرم و برایت یک دوچرخه بخرم.

خاطره هدیه غیرمنتظره برای نماز هیچ وقت پاک نمی‌شود

او اظهار می‌دارد: یا پدر دوچرخه‌ای را بخرد و کنار مسجد قرار دهد، بعد در مسیر بازگشت به خانه، فرزند نگاهش به دوچرخه می‌افتد، او به پدرش می‌گوید: بابا چقدر این دوچرخه قشنگ است! پدرش از او می‌پرسد: دوست داری همچین دوچرخه‌ای را داشته باشی؟ پاسخ فرزندش هم مثبت است، در این هنگام پدرش کلید قفل را بر می‌دارد و قفل دوچرخه را باز می‌کند و بعد فرزندش تا در خانه رکاب می‌زند،‌ این تشویق غیرمنتظره تا ابد در ذهن فرزند جاودانه می‌ماند.

در اینجا باید توجه کنیم که اگر تشویق ما والدین و حتی معلم‌های مدرسه کم اهمیت باشد، اثر منفی خواهد داشت، مثلاً اگر کودکی چندین بار در نماز جماعت شرکت کرده است، ما به او بگوییم امتیازهایت را جمع کن، موقعی که می‌خواهیم به او جایزه‌ای بدهیم و آن جایزه زیاد خوب نباشد،‌ اثر عکس دارد، مثلاً یک خط‌کشی را به عنوان جایزه در نظر گرفتیم که به راحتی می‌شکند و آن کودک سرخورده می‌شود.

راهکارهایی برای تضمین نماز خواندن نسلمان

خب! برخی راهکارها گفتیم، اما نکته اصلی را نگفتیم! برای اینکه نسلمان نماز خوان شود، اولین راهکار با تکیه بر اعتقادات آن‌ها است، خداوند متعال به حضرت موسی (ع) فرمود: «إِنَّنِی أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِی وَ أَقِمِ الصَّلاهَ لِذِکْرِی» (طه/۱۴) من را خدای خودت بدان، خدایی که همه کار می‌تواند انجام دهد، در اینجا خدا، بحث توحید را مطرح کردند و بعد هم بحث «نماز» را گفتند، یعنی بحث توحید و معاد فرزندانمان اگر تقویت شود، آن‌‌ها اهل نماز می‌‌شوند و می‌مانند.

نکته مهم دیگر این است که باید حس نیاز به نماز در فرزندانمان زنده شود، توجه داشته باشیم خداوند برنامه‌‌ای برای زندگی ما گذاشته است که یکی از مهم‌ترین برنامه‌های تربیتی خدا «نماز» است، اگر کسی قبول دارد تحت تربیت خدا باید قرار بگیرد، باید به مهم‌ترین دستور خدا که «نماز» است عمل کند. خدا ۱۷ بار در قرآن کریم خطاب به ما فرمودند: «أَقِمِ الصَّلَاهَ» یا «أَقِیمُوا الصَّلاهَ»؛ باید نماز بخوانید. حتی خدا به پیامبرش فرمود: «فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ»؛ پس براى پروردگارت نماز بگزار و (شتر) قربانى کن.

خداوند به واسطه نماز رفتارهای انسان را کنترل می‌‌کند، رفتارهای او را به سوی معنویت می‌کشاند و خوبی‌ها را یاد می دهد. در سایه این تربیت، خدا انسان را از بدی‌ها دور می‌کند. چگونه؟ آن هم با احکام، آداب، مستحبات و مکروهاتی که در نماز قرار داده است، مثلاً فرمود: اگر نگاه بد به پدر و مادرت کنی، نمازت را نمی‌پذیرم، اگر لقمه حرام بخوری یا لباست از مال حرام باشد، مال دیگران را به زور برداشته باشی، آن نمازت را نمی‌پذیرم. و این گونه انسان می‌شود انسانی که باید بشود.

منبع: خبرگزاری فارس