مقاله جدید قائم مقام ستاد اقامه نماز با عنوان “درس هایی از مکتب امام علی (علیه السلام)” منتشر شد
به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز، همزمان با ماه پر خیر و برکت رجب المرجب و ایام ولادت امیرالمومنین حضرت علی(علیه السلام)، مقاله جدید دکتر سید احمد زرهانی قائم مقام ستاد اقامه نماز کشور با عنوان، درس هایی از مکتب امام علی (علیه السلام) منتشر شد.
متن مقاله به شرح ذیل است:
درس هایی از مکتب امام علی (علیه السلام)
ماه رجب المرجب ماه اسدالله الغالب علی بن ابی طالب سلام الله علیه است. در این ماه با برکت و در آستانه سیزدهم رجب از گلستان با طراوت حیدر کرار باید گل بچینیم و همزمان با برگزاری مراسم جشن و شادمانی به مناسبت میلاد امام شایسته است از دریای معرفت آن یگانه روزگار مروارید حکمت برگزینیم . خوشبختانه امیرالمومنین علی علیه السلام حقایق زندگی و راههای سعادت را با فصاحت و بلاغت آن گونه بیان کرده است که هر طالب علمی قادر است از گنجینه معارف آن ولی خدا متنعم شود و راه را از جاه تشخیص دهد.اهل فضل بالاخص عالمان متخلق و معلمان متبحر باید در مدرسه علی شناسی را باز کنند و جهانیان را پای کرسی درس آن اسوه عدالت و تقوی بنشانند.نخبگان خسته از مادیگرایی در دنیای معاصر مشتاق درک معارف و مکارم علوی اند. امام علی بن ابی طالب (ع )دانشگاهی بیکران و جاودانه از معارف انسانی و اسلامی است. حیات طیبه پیشوای متقیان و کلام پر مغز و آموزنده مولی الموحدین سرشار از حکمت و دانش است. همه نسل ها در تمام عصرها فرصت دارند تا پای درس آن استوانه فضیلت و اسوه تقوی زانو بزنند و آداب زندگی و اسرار خلقت و راه های سعادت را فرا گیرند. بهترین روش برای آشنایی با درس های مکتب اولیای خدا تفحص و تفکر در زندگانی و سیره و سخن نیکوی آنان است. در این مجال کوتاه به استناد چند سخن فخیم از امام المتقین به نقل از غررالحکم و دررالکلم نگاهی به ابعادی از مکتب انسان ساز مولا میافکنیم و به جان خویش با عطر آن کلام نورانی طراوت می دهیم :
امام می فرماید: « عِنْدَ کَمَالِ اَلْقُدْرَهِ تَظْهَرُ فَضِیلَهُ اَلْعَفْوِ » از این سخن حکیمانه می آموزیم که باید هنگام برخورداری از قدرت و توانمندی از انتقام صرف نظر کنیم و کسی را که به ما تعدی کرده است است مورد عفو و بخشش قرار دهیم. اگر این فضیلت اخلاقی در جامعه رواج پیدا کند بخش عظیمی از خشونت ها و کینه توزی ها از میان می رود و مهربانی جانشین خشم و نفرت می شود.
امام می فرماید : « أَحْسِنْ إِلَى مَنْ أَسَاءَ إِلَیْک » در فرهنگ اولیای خدا بدی دیگران را با نیکی جبران کردن از اهم فضائل است. از این سخن رسا یاد می گیریم. که به کسی که در حق ما بدی کرده است نیکی کنیم و در برابر کار نادرستی که نسبت به ما مرتکب شده است گذشت کنیم.
امام می فرماید : « لافقرَ کالجهل و لامیراثَ کالأدب » امام که جلوگاه علم الهی است و در عصر جاهلیت به دنیا آمده است با درایت پرچم علم و حکمت را در جهان بر می افرازد و نور علم را به دل ها می تاباند. مردم از این آموزه عمیق یاد می گیرند که برای دانستن و آموختن تلاش کنند و پرده های جهل را در هم نوردند و در صبح دانایی تنفس کنند. در فرهنگی که علم نور است طبعاً جهل مساوی با تاریکی و فقر است و باید از آن دوری جست ، علم در تفکر انبیاء آمیخته با تقوی و خدا ترسی است ولی افسوس که در تمدن غرب راه علم از اخلاق جدا شده است و امروز بشریت را گرفتار بحران های اجتماعی کرده است.علم و ادب سرمایه ای گرانسنگ برای تامین سعادت فرد و اجتماع اند و بدون آنها حیات انسانی دستخوش مخاطره می شود.
امام می فرماید : « سلامه العیش فی المداراه » یکی از مشکلات اجتماعی رواج سخت گیری و ناسازگاری است. مدارا و نرم خویی و حسن تفاهم از ویژگی های اخلاقی مردان الهی و بانوان پارساست. از این سخن روشن امام می آموزیم که باید با همنوعان و هم کیشان خود رفتاری مسالمت آمیز داشته باشیم و در پرتو مدارا اسباب آسایش خود و دیگران را فراهم آوریم. اصل مدارا در تعلیم و تربیت کار آمدی چشمگیری دارد و خیلی از بزرگان توانسته اند با مدارا زمینه رشد و هدایت دیگران را ایجاد کنند. جا دارد در مدارس و مساجد و منبرها و سخنرانی ها و فیلم ها و سریال ها فضیلت مدارا با زبان هنر بیان شود و افکار عمومی از این موهبت با خبر گردد.
امام می فرماید : « طریقتنا القصد، و سنتنا الرشد » در فرهنگ اهل بیت عصمت و طهارت (ع) راه و روش مسلمین مبتنی بر میانه روی و اعتدال و اقتصاد تعریف شده است و سنت و سیره ی اولیای خدا سوق دادن جامعه به سمت رشد و بالندگی و کمال است ، یکی از آفات زندگی اجتماعی افتادن در کمند افراط و تفریط است. از این سخن حکیمانه یاد می گیریم که معتدل و متقتصد و حنیف باشیم و از جاده انصاف و عدالت و از صراط مستقیم خارج نشویم . اقتصاد و میانه روی به معنای ایستادن حدفاصل حق و باطل نیست بلکه به معنای حرکت بر مدار حق است.امت اسلامی امت وسط و امت واحده است.
سنت اولیای خدا تسهیل مراتب رشد و تکامل فرد و اجتماع است . ما نیز باید از نعمت های خدا داد برای رشد خود و دیگران بهره گیریم. اقتصاد و میانه روی پشتوانه ای متین برای حفظ آرامش و بستری نیکو برای رشد و تکامل است و باید غنیمت شمرده شود. در فرهنگ اسلامی به ما آموخته اند که دو روز مومن نباید مثل هم باشد و در هر روز ما باید با عمل صالح و کسب علم تحولی را در خود به وجود آوریم . در حکمرانی اسلامی هموار کردن بسترهای رشد و ترقی مردم از اولویتهاست.
امام می فرماید : « ظُلمُ الضَّعیفِ أفحَشُ الظُّلمِ » یکی از بدترین رذیلت ها ظلم است خداوند وقتی می خواهد چهره کریه آفت شرک را نشان دهد آن را ظلم بزرگ بر می شمارد و می فرماید : « ان الشرک لظلم عظیم » (لقمان ۱۳) ظلم کردن به هر کس خطاست بالاخص به افراد بی کس و ضعیف که خطای بزرگتری است. در منطق دین استمرار و بقای حکومت ها منوط به اقامه عدل است وبه وسیله عدل آسمانها و زمین قامت برافراشته اند و قوام دارند. همانطور که ارتکاب ظلم فقر و ناامنی به بار می آورد اقامه عدل اسباب نزول برکات الهی را فراهم می کند. امام علی (ع) می فرماید: « بِالعَدلِ تَتَضاعَفُ البَرَکاتُ » از مکتب امام علی (ع) می آموزیم که باید عادلانه عمل کنیم و هرگز نباید مرتکب ظلم شویم و به طریق اوّلی از ظلم به زیردستان و ضعیفان اجتناب کنیم.در محیط کار و در فضای خانه و در جاهایی که برتری نسبی داریم ممکن است در اثر غفلت از جاده عدل خارج شویم و اسباب شکستن دل و هتک حرمت دیگران را فراهم کنیم. مراقبت از رفتار خویش در این شرایط اهمیت بسزا دارد.در دورانی که دنیا با بحران ارزشها مواجه است دولت های مستکبر و قدرتمند با سفاکی به مردم مستضعف ستم می کنند و نمونه بارز آن ظلم فاحش امریکا و اسرائیل غاصب به مردم بی گناه غزه و فلسطین است.
امام می فرماید : « رَأسُ الجَهلِ مُعاداهُ النّاسِ » کینه توزی و دشمنی با مردم منجر به تنازع و جرم و خشونت می شود. بخش قابل توجهی از منازعات ناشی از همین رذیلت دشمنی با این و آن است. که ریشه در جهل و بی دانشی دارد. کسانی که با معارف الهی آشنایی دارند دل خود را از عداوت پاک می کنند و کینه ها را از درون خود می زدایند. از این کلام نورانی امام می آموزیم که باید دل خود را از عداوت مطهر کنیم و دوستی و مودت را بر دشمنی مقدم شماریم و با درک معارف اهل بیت (ع) راه درست زندگی کردن را فرا گیریم.غل و کینه به منزله آتشی است که هم نگهدارنده آنرا می سوزاند و هم به دیگران آسیب می رساند.از این رو بر اساس آموزه های قرآن ما در مقام دعا از خداوند در خواست می کنیم که دلهای ما را جایگاه کینه مومنان قرار ندهد.
امام می فرماید : « زکوه الجمال العفاف » خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد. دختران و بانوان آینه جمال خداوند جمیل به شمار می روند. عفاف و پاکدامنی پشتوانه ای مستحکم برای صیانت از زیبایی مادران امروز و فردای جامعه است. همانطور که زکات علم انتشار آن است زکات زیبایی هم حفظ عفاف و پاکدامنی است. درسی را که از این سخن رسا فرا می گیریم کوشش برای گسترش فرهنگ عفاف و پارسایی در جامعه است ، یکی از بلاهای جانکاه لایه هایی از تمدن غرب دامن زدن به بی عفتی و شیوع روابط آزاد و بی ضابطه زن و مرد و تخریب بنای خانواده و ترویج آفت برهنگی و بی بندوباری است که سرچشمه ی جرم ها و نابسامانی هاست .در حالی که صبغه ی فرهنگ توحیدی همانا توجه به تقوای الهی و صیانت از کیان خانواده در پرتو عفاف و رعایت موازین اخلاقی است.
امام می فرماید : « زَلَّهُ العالِمِ کانکِسارِ السَّفینَهِ تَغرَقُ ، و تُغرِقُ » انسان به اندازه ای که دانشمند می شود و معارف دین را فرا می گیرد و رشد می کند باید بر تقوای خود بیفزاید و گفته اند اگر دانشمندی فاسد شود دنیا را به فساد می کشاند. از این رو لغزش عالم مثل در هم شکستن کشتی برفراز امواج متلاطم دریاست که منتهی به غرق شدن ناخدا و دیگر سرنشینان می گردد. درسی را که از این حکمت می آموزیم این است که بزرگان باید بیش از دیگران مراقب رفتار و کردار خود باشند و بدانند که سقوط اخلاقی آنان منجر به اسقاط پیروان و دوستان و دیگران می شود. تلازم علم و عمل صالح از ویژگی های مکتب انبیاء است. اگر حرف و عمل ما با هم منطبق نباشد مردم در صلاحیت ما تردید می کنند و سرمایه اجتماعی ضایع می شود.امام خمینی رضوان الله علیه و مقام معظم رهبری مدظله العالی با تمرکز بر زی طلبگی و ساده زیستی و رعایت تقوای الهی راهنمای عمل همگانند.
امام می فرماید : « فِی تَصَارِیفِ اَلْأَحْوَالِ تُعْرَفُ جَوَاهِرُ اَلرِّجَالِ » چرخه زندگی پر از حوادث و اوضاع دنیا در حال دگرگون است. جوامع انسانی متأثر از عوامل داخلی و خارجی دچار تغییر و تحول می شوند. انسان ها با فراز و فرودها و دست اندازهای تکان دهنده ای مواجه می شوند. گاهی در فضای جامعه و گاهی در محیط خانواده و زمانی در خود انسان تند بادهای مهیبی می وزد و تعادل ها را به هم می ریزد در چنین بحران هایی گوهرباطنی و فضیلتها و رذیلتهای انسان ها آشکار می شود و افراد با استقامت از انسان های متزلزل تمیز داده می شوند. درسی را که از این حکمت می آموزیم آن است که باید در خودسازی و تهذیب نفس و همچنین در تعلیم و تربیت دیگران به استحکام شخصیت توجه کنیم و خود و دیگران را برای ورود به شرایط گوناگون مهیا کنیم و چون بیدی از هر بادی نلرزیم و در هنگامه بروز سختی ها راست قامت باشیم.انسانهای تاریخ ساز در کشاکش روزگار و در رویارویی با شکستها نه تنها خود را نباخته اند بلکه با توکل به خدا و سخت کوشی و امیدواری خسارت های گذشته را جبران کرده اند و آینده را به نحو مطلوب ساخته اند.
امام می فرماید : « عَلَیْکَ بِالشُّکْرِ فِی اَلسَّرَّاءِ وَ اَلضَّرَّاءِ » شکر خداوند از مهم ترین فضائل است. هم در سختی ها و تنگناها و هم در حال رفاه و آسایش باید شکرگزار درگاه الهی باشیم. نه تنها شکر خداوند برای ما اهمیت حیاتی دارد بلکه تشکر و سپاسگزاری از پدر و مادر و خدمتگزاران و خیر اندیشان هم ارزش والا و ضرورت تام دارد. شکر از نعمتهای الهی به ما توسعه وجودی می دهد . یکی از آفات در زندگانی غفلت از شکر منعم و بدتر از آن کفر نعمت و ناشکری است.درسی که از این رهنمود حکیمانه یاد می گیریم آن است که باید در هر حال و در سختی و آسانی سپاسگزار خدا باشیم و در برابر نعمت سلامت و آرامش و الطافی که خداوند به ما عنایت کرده است از او تشکر کنیم. گاهی اوقات در اثر بی توجهی و یا هنگام بروز شدائد شکرخدای را بجای نمی آوریم و یا حتی مرتکب ناسپاسی و شکوه گزاری می شویم. اهل معرفت می گویند: « الحمدالله علی کل حال » یعنی هم در دشواری و هم در رفاه خدا را به یاد دارند و از او سپاسگزاری کنند. فرهنگ شکر در برابر خداوند و والدین و معلمان و خدمتگزاران و مردم که ولی نعمت ما هستند برکات و گشایش های زیادی را به ارمغان می آورد.اقامه نماز از عالی ترین مراتب شکرگزاری در پیشگاه معبود یگانه است.
امام می فرماید : « لا تَستَبِدَّ بِرَأیِکَ ، فَمَنِ استَبَدَّ بِرَأیِهِ هَلَکَ » یکی از آفات جوامع انسانی استبداد رأی و خود کامگی است. استبداد هم در مناسبات سیاسی و حکومت ها و مناصب ریز و درشت و هم در محیط کار و جامعه و مدرسه و هم در فضای خانواده مجال بروز و ظهور دارد.
در دولت سرای امتی که بر سر در آن با خط نور نوشته اند : « وَ شاوِرْهُمْ فِی اَلْأَمْرِ » نباید نشانه ای از خودکامگی و استبداد مشاهده شود. درسی که از این سخن بلیغ امام می آموزیم همانا التزام به همفکری با دیگران و اجتناب از خود بزرگ بینی و دوری از زورگویی است.تاریخ نشان داده است که افراد و جریانهای خود رأی و مستبد مردم را ناراضی می کنند و خواه ناخواه به سمت هلاکت حرکت می کنند.
انسان های فرزانه از قدرت تعقل دیگران برای تمشیت امور بهره می گیرند و خردجمعی و رای مردم را به حساب می آورند و با رایزنی و مشورت مسیر تحولات را هموار می کنند. هر انسان فرهیخته ای نیازمند مشورت است. انقلاب اسلامی حرکتی عقلانی و پر خروش و متکی بر مشیت الهی و اراده و آراء ملت برای حذف یک نظام استبدادی و خودکامه و استقرار حکومت مردم سالاری دینی بود. سیره مصلحانه و عملی رهبری در تاریخ انقلاب بیانگراهمیت توجه به آراء عمومی و تحکیم سیادت ملت بر پایه جهان بینی توحیدی است.
سیداحمد زرهانی
۱۶دی ماه ۱۴۰۳
