نقش نماز در تامین امنیت اجتماعی و امنیت اخلاقی جامعه
وجود مشکلات و دغدغه های فراوان در عصر امروز، انسان را بیش از پیش غرق در مادیات و امور دنیوی میکند. هر چقدر انسان بیشتر به این امور چنگ انداخته و از معنویات و توجه به معبود و مالک تمام جهان هستی دور میشود، به مرور از بُعد روانی، اجتماعی و اخلاقی نیز به انحطاط میگراید. در این مقاله قصد داریم به بررسی نقش نماز در تامین امنیت اجتماعی و امنیت اخلاقی جامعه بپردازیم. چنانچه در پی آرامش و ریشه یابی مشکلات اجتماعی هستید، با ما همراه باشید.
نیاز به نماز در تامین امنیت اجتماعی و اخلاقی جامعه
انسان، در عصر جدید، به رغم پیشرفت‌های روز افزون صنعتی و تکنولوژی، بیشتر از هر زمان دیگری در معرض نا امنی و خطر قرار دارد، چرا که تغییر در نوع زندگی و به عبارتی گسترش زندگی صنعتی و ماشینی اگرچه توانسته است از لحاظ فیزیکی و جسمی اندکی انسان را به راحتی و آسایش برساند و زحمت و مشقت جسمی او را کم کند، ولی به موازات این امر، «روح و روان» او را از آزادی عرش به اسارت زمین کشانیده و در عوض آن آسایش جسمانی، او را مبتلا به انواع و اقسام اضطراب و نگرانی و دغدغه‌ها و آسیب های روحی کرده است و علت عمده این امر، به خاطر دلبستگی و تعلق خاطر به ظواهر تمدن امروزی است که او را از یاد خدا غافل کرده و روح خدایی خویش را به دست فراموشی سپرده است و در نتیجه این فراموشی، هم «امنیت اخلاقی» و هم «امنیت اجتماعی» او به خطر افتاده است.
اما، راهکار این گرفتاری، در کتاب نجات بخش ما مسلمانان به صراحت بیان شده است: «الا بذکر الله تطمئن القلوب»[۱]: آگاه باشید که با یاد خدا دلها آرام می گیرد و قطعاٌ عالیترین مرتبه ی یاد خدا، نماز است.
تاریخچه نماز و اهمیت آن در ادیان الهی
یکى از عبادت هایی که همه ی رسولان و پیامبران الهى مردم را به آن دعوت مى‌کردند «عبادت خداوند» است. قرآن کریم بارها از زبان پیامبران آورده است که به امّت‌های خویش مى‌گفتند: «اُعْبُدُوا اللّٰهَ»؛ خدا را پرستش کنید.[۳] بنابراین، لزوم و اصل عبادت و پرستش خداوند در همه ی ادیان و شریعت‌هاى الهى وجود داشته است و فقط شکل اقامه و کیفیت برگزاری آن متفاوت بود.
از نص صریح قرآن‌کریم اینطور استفاده مى‌شود که نماز در امّت‌هاى پیشین و ادیان الهی گذشته هم بوده است و تمامی پیامبران از حضرت آدم تا حضرت خاتم نماز می گزاردند، اما از چگونگى و روش اقامه ی آن اطلاع دقیقى در دست نیست. خداوند متعال خطاب به حضرت موسىٰ علیه السلام مى‌فرماید: «إِنَّنِی أَنَا اللّٰهُ لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ أَنَا فَاعْبُدْنِی وَ أَقِمِ الصَّلاٰهَ لِذِکْرِی؛ [۴]: همانا من «اللّٰه» هستم، معبودى جز من نیست؛ مرا پرستش کن و نماز را براى یاد من بر پادار.
همچنین در جایی دیگر قرآن کریم به نقل از حضرت عیسىٰ علیه السلام مى‌فرماید: «وَ جَعَلَنِی مُبٰارَکاً أَیْنَ مٰا کُنْتُ وَ أَوْصٰانِی بِالصَّلاٰهِ وَ الزَّکٰاهِ مٰا دُمْتُ حَیًّا»[۵] ؛ و مرا وجودى پر برکت قرار داده، در هر کجا باشم و [خداوند] مرا به نماز و زکات توصیه کرده مادامى که زنده‌ام.
با توجه به این آیات شریف مشخص مى‌شود که نماز و لزوم برپایی آن، در شریعت دو پیامبر بزرگ الهى یعنی حضرت موسىٰ و عیسىٰ علیهما السلام، وجود داشته است همان‌گونه که در مکتب دیگر پیامبران بوده است، چنانکه قوم حضرت شعیب علیه السلام اینچنین بیان داشتند که: «قٰالُوا یٰا شُعَیْبُ أَ صَلاٰتُکَ تَأْمُرُکَ أَنْ نَتْرُکَ مٰا یَعْبُدُ آبٰاؤُنٰا»[۶] ؛ گفتند: اى شعیب! آیا نمازت به تو دستور مى‌دهد که آنچه را پدرانمان مى‌پرستیدند، ترک کنیم….
و نیز از زبان حضرت اسماعیل، اینگونه آمده است: «وَ کٰانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاٰهِ وَ الزَّکٰاهِ وَ کٰانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِیًّا»[۷] ؛ او همواره خانوادۀ خود را به نماز و زکات دعوت مى‌کرد و همواره مورد رضایت پروردگارش بود.
بنابر آنچه ذکر شد، هیچ آیین و شریعتی، از نماز فارغ نبوده، هرچند که صورت ظاهرى و کیفیت برگزاری آن، متفاوت است. نماز زرتشتیان، تقریباٌ مشابه نماز مسلمانان است. آنها پنج نوبت نماز دارند که به هنگام طلوع آفتاب و هنگام ظهر و عصر و اوّل شب و هنگام خواب، اقامه می کنند.
بازدارندگی نماز از انجام گناهان در منظر آیات و روایات
دیدگاه آیات درباره بازدارندگی نماز
طبق آماری که هر ساله از سوی قوه قضاییه منتشر می شود، میزان ارتکاب جرم و جنایت در ماههای رمضان و محرم به شدت کمتر از سایر ایام سال است و این یعنی معنویت و ارتبا با خدا تأثیر بسزایی در ایجاد امنیت اجتماعی واخلاقی دارد. «نماز» به عنوان طلایه دار عبادات، سپری در برابر فحشا و رذایل اخلاقی و بدی ها معرفی شده است: «ان الصلاه تنهی عن الفحشاء و المنکر»[۸]: همانا نماز از زشتی ها و بدی ها نهی می کند.
در جای دیگر در مورد صفات مذموم بخل و بی صبری و عجز انسان اینچنین آمده است که: «إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیرُ مَنُوعًا إِلَّا الْمُصَلِّینَ الذین هم علی صلاتهم دائمون» [۹]: به راستی که انسان کم طاقت و آزمند خلق شده است. زمانی که صدمه و شری به او رسد، اظهار عجز و لابه کند و چون خیری به او رسد، بخل ورزد به جز نمازگزاران همان ها که بر نمازشان پایداری و مداومت می ورزند. در این آیه، نماز خواندن باعث دوری از صفاتی همچون بخل و آز معرفی شده است و نمازگزاران تنها کسانی هستند که از این رذایل مصون هستند.
و یا در جای دیگر، موضوع را بسط داده و علت رفتن به دوزخ را ترک نماز عنوان کرده است: «کلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهِینَهٌ «۳۸» إِلَّا أَصْحابَ الْیَمِینِ «۳۹» فِی جَنَّاتٍ یَتَساءَلُونَ «۴۰» عَنِ الْمُجْرِمِینَ «۴۱» ما سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ «۴۲» قالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ »[۱۰]: هرکسى در گرو چیزى است که کسب کرده است. مگر اصحاب یمین، که در باغ‌هاى بهشتى از مجرمان مى‌پرسند: چه چیز شما را روانه دوزخ کرد. گویند: ما از نمازگزاران نبودیم.
دیدگاه روایات درباره بازدارندگی نماز
در زمان پیامبر اکرم(ص) جوانى از انصار با حضرت محمد(ص) نماز جماعت می‌خواند و در عین حال مرتکب فحشاء و گناه نیز می‌شد. این خبر به رسول خدا صلوات الله رسید. ایشان فرمود: یقیناٌ نمازش، روزی او را از فحشاء باز خواهد داشت.[۱۱]
در روایت دیگری از امام صادق علیه‌السّلام اینگونه روایت شده است که: کسی که دوست دارد بداند نمازش قبول درگاه خداوند شده است یا خیر، باید ببیند که نمازش تا چه حد او را از بدی‌ها و گناهان دور نگه داشته است، پس به همان اندازه قبول شده است.[۱۲]
همچنین روایت شده که اصحاب به پیامبر صلّی الله علیه و آله اطلاع دادند که شخصی روز‌ها نماز می‌خواند و شب‌ها به دزدی مشغول می شود. حضرت در پاسخ آنها فرمود: عاقبت نماز او را از این کار باز خواهد داشت.
در کلامی از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم اینچنین روایت شده که: نماز کسی که نماز خود را اطاعت نمی‌کند، به معنای واقعی، نماز نیست و اطاعت نماز این است که از فحشاء و منکر دست بردارد.[۱۳]
نقش نماز در ایجاد خانواده سالم
امروزه بسیاری از روانشناسان دریافته اند که نماز و دعا و ارتباط مؤثر با خدا و به عبارت بهتر ایمان استوار، اضطراب و افسردگی و نگرانی را که زمینه ساز بسیاری از بیماری های روحی و جسمی است، برطرف می سازد. خداوند درقرآن کریم می فرماید: «وَ مَنْأَ اعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهَ ضَنکًا»: و هر کسی از یاد من روی بگرداند، پس او زندگی سختی خواهد داشت.[۱۴]
با توجه به آموزه های دین مبین اسلام خانواده های مؤمن و متعهد به دلیل پایبندی به اقامه نماز، همواره سعی میکنند از ارتباطات ناسالم و گفت و گوهای نابه جا و به عبارت بهتر از فحشاء و منکر خودداری کنند. به عنوان مثال چون می دانند نماز کسی که غیبت مسلمانی را کرده است یا به مسلمانی تهمت و افترا بسته است، و یا با مسلمانی بدرفتاری نموده است، مورد قبول واقع نخواهد شد، پیوسته می کوشند از غیبت، قهر و دشمنی و… بپرهیزند و از آنجایی که خانواده زیر بنای تشکیل جامعه و اجتماع است، خانواده های سالم، نوید بخش جامعه ای سلامت و به دور از معضلات اخلاقی و ضد اجتماعی خواهند بود. از این رو، توجه و اهتمام به اقامه صحیح نماز و بهره مندی از آثار تربیتی و اخلاقی آن در خانواده می تواند عامل مؤثری در حفظ و گسترش امنیت در جامعه باشد.
ویژگی های یک نماز سازنده
اما، لازم به ذکر است که بدانیم هر نمازی، مقبول درگاه خداوند قرار نمی گیرد. فقط نمازی بازدارنده از گناه است و خاصیت سازندگی دارد که مطابق آموزه های جامع و کامل اسلام برپا شود. در اینجا به برخی از ویژگی های یک نماز سازنده اشاره می کنیم:
اخلاص
یکی از ویژگی‌های مهم نماز، اخلاص است. خداوند درقرآن کریم می‌فرماید: «قُلْ إنَّ صَلاتی وَ نُسُکی وَ مَحْیای وَ مَماتی لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ»؛[۱۶] بگو که نماز و تمام عبادات من و زندگى و مرگ من، همه براى خداوند پروردگار جهانیان است. امام علی علیه السلام درباره اخلاص در نماز فرمود: «نماز، فقط ایستادن و نشستن و خم و راست شدن نیست، بلکه حقیقت آن، اخلاص و توجه به مقام ربوبیت خدای یگانه است.»[۱۷]
نقطه مقابل اخلاص، ریاست. نمازی که به آفت ریا آمیخته شده باشد، به‌جای رهنمون شدن به رضوان الله، نمازگزار را راهی دوزخ می‌نماید. خداوند برای کسانی که نماز را به ریا و تظاهر آلوده می کنند، وعده دوزخ داده است؛[۱۸]
خالی از لطف نیست که در اینجا به ذکر خاطره‌ای دربارۀ «شهید صیاد شیرازی» بپردازیم: «هوا بسیار سرد بود. برای وضو که بیرون می آمدیم، بعدش دست هایمان را زیر اگزوز کامیون می گرفتیم تا گرم شوند. یک روز صبح که برای وضو از سنگر بیرون آمدم، دیدم کسی در دور دستها، وسط بیابان مشغول نماز است. خیلی متعجب شدم. در آن سرما چگونه نماز می خواند؟ جلوتر رفتم تا ببینم کیست. دیدم شهید صیاد شیرازی است که در تنهایی و اخلاص، بدون اینکه سوز سرمایی احساس کند، گرم مناجات و راز و نیاز با خدای خویش است.»[۱۹]
خشوع و فروتنی
خشوع و فروتنی در نماز، از ویژگی هایی است که قرآن و روایات بر لزوم آن بسیار تأکید کرده اند. خداوند بزرگ، خشوع و فروتنی را یکی از خصایل مقبول و مطلوب انسان معرفی کرده و آن را جزء اولین صفات شخص با ایمان و نمازگزار ذکر کرده است.[۲۰]
هنگامی که دل که عظمت خداوند را درک کند، اثرش در رفتار و حرکات ظاهری او نیز ظاهر میشود. پیامبر اکرم صلوات الله علیه، وقتی شخصی را دیدند که در هنگام نماز با ریش خود بازی می‌کرد، فرمودند: «لَوْ خَشَعَ قَلْبُهُ لَخَشَعَتْ جَوارِحُهُ»[۲۱] : اگر قلبش خشوع داشت، اعضایش نیز خاشع می‌شدند.
خواندن نماز در اول وقت
چنانچه قبلاٌ هم ذکر شد، در سیره و سخن معصومین علیهم السلام، برتری نماز اول وقت نسبت به نماز در سایر اوقات، مثل برتری آخرت است بر دنیا.[۲۲]
در آیاتی از سورۀ معارج، صفات نمازگزاران توصیف شده و نکته ی جالب توجه این است که اولین صفت نمازگزار، مداومت بر آن و آخرین صفت وی، محافظت از نماز عنوان شده است. امام رضا علیه السلام در تفسیر این آیه، یکی از مصادیق محافظت بر نماز را، خواندن نماز در اول وقت بیان کرده‌اند.[۲۳]
رعایت اوقات نماز و خواندن آن در اول وقت خود، به حدی حائز اهمیت است که امام صادق علیه السلام، آن را یکی از سه ملاک شناسایی شیعیان عنوان کرده است: «إمْتَحِنُوا شیعَتَنا عِنْدَ ثَلاثٍ عِنْدَ مَواقیتِ الصَّلاهِ کَیفَ مُحافَظَتُهُمْ عَلَیها…[۲۴]: شیعیان ما را با سه چیز امتحان نمایید: اول، هنگام اوقات نماز، بنگرید که چگونه بر آن محافظت دارند…» ایشان در جای دیگر از یاران خویش خواسته‌اند، از دوستی با کسانی که به وقت نماز اهمیت نمی دهند، پرهیز نمایند.[۲۵]
امام خمینی قدس سره که در اواخر عمر خود در بیمارستان بستری بودند، خطاب به آقای انصاری (از روحانیون مبارز و عضو دفتر امام) گفتند: «اگر به خواب رفتم، لطفاٌ مرابرای نماز اول وقت بیدار کنید.» آقای انصاری می‌گوید که: وقت اذان شد ولی دلم نیامد امام را در این وضعیت بیماری که سِرُم به دست داشتند و ضعف بر احوال ایشان غالب شده بود، بیدار کنم. ده دقیقه بعد از اذان، امام بیدار شد و با ناراحتی گفت: «از اول عمرم تا حالا نمازم را اول وقت خوانده‌ام؛ چرا الآن که پایم لب گور است، ده دقیقه به تأخیر افتاد؟»[۲۶]
خواندن نماز در مسجد و با جماعت
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک نماز خوب، اقامه آن در مسجد است؛ به همین دلیل هم از همان صدر اسلام و آغاز بعثت، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله اهتمام برای ساخت مساجد متعدد در نقاط مختلف شهر داشتند. ایشان می‌فرمودند: «خداوند بزرگ، مساجد را به عنوان خانه‌های خود بر روی زمین معرفی کرده است. پس آنان را که در تاریکی شب به سمت مساجد می‌روند، به نور درخشان در روز قیامت بشارت دهید.»[۲۷]
نمازی که در مسجد خوانده شود،علاوه بر آثار و برکات بی‌شمار،تأثیرات فراوانی نیز در زندگی دارد. امیر المؤمنین علی علیه السلام فرمودند: «هر کس از مسلمانان که به مسجد رفت و آمد داشته باشد، یکی از این هشت فائده نصیب او خواهد شد: برادری که در راه خدا به او نفع برساند، علمی جدید، نشانه‌ای محکم، رحمتی که بدان چشم داشته باشد، سخنی که او را از هلاکت نجات دهد، سخنی که او را به هدایت برساند یا گناهی را از ترس خدا و یا از روی حیا رها میکند.»[۲۸]
در فضیلت نماز جماعت همین بس که به فرمودۀ پیامبر اکرم صلی الله، حضرت جبرئیل به خاطر هفت نعمت آرزو داشت تا از فرزندان آدم باشد و یکی از آن هفت نعمت، حضور در نماز جماعت است.[۲۹]
نشاط و شوق در نماز
ویژگی دیگری که برای یک نماز مطلوب و سازنده ذکر شده است، شادابی و نشاط در نماز است. قرآن کریم در جایگاه نکوهش منافقان و توصیف احوال آنها، از کسالت و رخوت آنان به هنگام اقامه نماز سخن گفته است و افراد با ایمان را از سستی و کسالت در برپایی نماز منع فرموده است: «إذا قامُوا إلَى الصَّلاهِ قامُوا کُسالى»[۳۰] هنگامی که به نماز می‌ایستند، با کسالت می‌ایستند. و در مقابل منافقان و مذمت نماز آنان، رسول خدا صلوات الله قرار دارد که همیشه با اشتیاق فراوان، منتظر داخل شدن وقت نماز بودند و به محض فرا رسیدن وقت نماز، از بلال حبشی، مؤذن خود می خواستند تا اذان گفته و راحت جان مشتاق ایشان باشد.[۳۱]
مداومت بر نماز
« فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ، الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ …» [۳۲]: پس وای بر نمازگزاران، آنان که از نمازشان غافل و نسبت به آن سهل انگارند (و آن را سبک می شمارند) از محتوای این آیات به خوبی مشخص می شود که سبک شمردن و سهل انگاری در اقامه نماز، تا چه اندازه مورد غضب خداوند است. اینکه شخصی خود را نماز خوان بداند، اما گاهی نماز بخواند و گاهی نخواند یا گاهی اول وقت بخواند و گاهی در آخر وقت، مصداق سبک شمردن نماز است و مسلماٌ این نماز، نماز سازنده ای نخواهد بود و آثار بازدارندگی از فحشاء و منکر بر آن مترتب نخواهد شد.
حال که با ویژگی های یک نماز مطلوب و سازنده آشنا شدیم، ببینیم که چنین نمازی چه آثار و فوائدی به دنبال خواهد داشت؟
تأثیر نماز بر زندگی فردی و اجتماعی
منع از گناه
طبق آیه شریفه « ان الصلاه تنهی عن الفحشاء و المنکر»، نماز سدّی در برابر انجام گناهان در آینده است، چرا که یاد همیشگی خدا، روح ایمان را در وجود شخص نمازگزار تقویت میکند و اخلاص و تقوی را در دل مؤمن پرورش می‌دهد و از آنجایی که ایمان و تقوی، سپری قدرتمند در برابر گناه هستند، شخص نمازگزار از سقوط در دام فحشاء و بی بند وباری های اخلاقی در امان خواهد بود و این همان چیزی است که در آیه فوق به عنوان نهی از فحشاء و منکر بیان شده است و این تعبیر همان روایاتی است که می گویند: افراد گناهکاری بودند که شرح حال خطا و بزهکاری آنها را برای پیشوایان اسلام بیان کردند و ایشان می فرمودند: غم مخورید، نماز آنها را اصلاح میکند.
آمرزش گناهان
نمازی که سدی در برابر انجام گناهان در آینده است، همان نماز وسیله پاکیزگی از گناهان گذشته و مغفرت و آمرزش الهی است. زیرا نمازی که با ویژگی های گفته شده خوانده شود، بدون شک انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته خواهد کرد.مصداق و سند این مطلب، به زیبایی در حدیثی از پیامبر اکرم صلوات الله آمده است: «پیامبر خدا صلّی الله علیه و‌آله از اصحاب خود سؤال کردند: «لو کان علی باب دار احدکم نهر و اغتسل فی کل یوم منه خمس مرات اکان یبقی فی جسده من الدّرن شیء؟ قلت لا، قال: فانّ مثل الصّلوه کمثل النّهر الجاری کلّما صلّی کفرت ما بینهما من الذنوب»: اگر بر در خانه یکی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد، آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می‌ماند؟ در پاسخ عرض کردند: نه، فرمود: نماز درست همانند این آب جاری است، هر زمان که انسان نمازی می‌خواند گناهانی که در میان دو نماز انجام شده است از میان می‌رود. [۳۳]
از این رو گفته می شود آثار شومی که بر روح و جان انسان در اثر ارتکاب گناه می‌نشیند، با مداومت بر نماز صحیح پاک می شود و روح و روان نمازگزار را جلا می بخشد.
از بین برنده تکبر و غرور
یکی از صفات مذموم در نزد خداوند، تکبر و خودخواهی است: « وَلَا تُصَعِّرۡ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمۡشِ فِی ٱلۡأَرۡضِ مَرَحًاۖ إِنَّ ٱللَّهَ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخۡتَالٖ فَخُورٖ» [۳۴]: و هرگز به تکبّر و ناز از مردم (اهل نیاز) رخ متاب و در زمین با غرور و تبختر قدم بر مدار، که خدا هرگز مردم متکبر خودستا را دوست نمى دارد. اما نماز، پادتنی است که آثار سوء این سم مهلک را از اخلاق و رفتار شخص نمازگزار می زداید.
آن هنگام که با خضوع و خشوع در پیشگاه معبود، حاضر می شویم و پیشانی بندگی بر آستان کرمش می ساییم، جامه ی کبر و غرور را از تن درآورده و لباس فروتنی و اخلاص می پوشیم. پس از قبولی چنین نمازی، چگونه می شود دوباره لباس عوض کرد و جامه ی منفور خداوند را پوشید؟
آگاهی و بصیرت
خواندن نماز با ویژگی های ذکر شده، خاصیت غفلت‌زدایی دارد. جرم بزرگی است برای بنده ای که ادعای ایمان دارد ولی هدف از خلقت خویش را فراموش کرده و غرق در زندگی مادّی و لذائذ زود گذر دنیوی شده است.
در چنین شرایطی، نماز، به داد انسان میرسد و به واسطه اینکه در فواصل زمانی معین و در هر شبانه روز پنج نوبت اقامه میشود، مرتباً به انسان تذکر می دهد که مبادا از یاد خدا غافل شوی! میزان سنجش همه اعمال، تقوا و اخلاص در عمل است. در مجرای تصمیم گیری برای انجام هر عملی، با بصیرت و آگاهی ای که از برکت نماز به دست آورده ای، به هدف آفرینشت بیاندیش و مسیر درست را انتخاب کن. این نعمت بزرگی است که به واسطه نماز، شامل حال انسان شده است تا در هر شبانه روز، چند نوبت به او هشدار می دهد.
نتیجه گیری
با توجه به مطالبی که در مورد نقش نماز در تامین امنیت اجتماعی یک جامعه ذکر شد، پر واضح است که «نماز، کارخانه ی انسان سازی است»[۳۵] جامعه ای که نماز در آن نهادینه شده است و اعضای آن با خلوص نیت وتواضع و فروتنی در پیشگاه خداوند حاضر شده و با اتحاد و همدلی و در صفوف منظم، به نماز می ایستند و پلیدی ها و آلودگی های ناشی از گناه و تکبر و خودبینی را از خود دور می کنند، مسلماٌ با آگاهی و بینش عمیق در برابر وسوسه های شیطان و زمینه های ارتکاب گناه، مقاومت کرده و از آن دوری می کنند.
اعضای چنین جامعه ای، لذت مغفرت و رحمت الهی را با غضب و خشم پروردگار به سبب انجام گناهان معاوضه نمی کنند. در چنین جامعه ای است که امنیت اخلاقی و اجتماعی در عالیترین حد خود، به برکت «پایبندی به نماز» برقرار خواهد شد.
پی نوشت ها
- سوره رعد، آیه۲۸
- ناز تو نیاز من (مقدمه‌ای بر فلسفه نماز)، ص۴۶، محمد مسعود نوروزی؛ انتشارات یادآوران؛ چاپ سوم ۱۳۹۰
- سوره مائده، آیات۷۲ و ۱۱۷- سوره اعراف، آیات۵۹، ۶۵، ۷۳ و ۸۵- سوره هود، آیات۵۰، ۶۱ و ۸۴
- سوره طه، آیه۱۴
- سوره مریم، آیه۳۱
- سوره هود، آیه ۸۷
- سوره مریم، آیه۵۵
- سوره عنکبوت، آیه۴۵
- سوره معارج، آیات۲۳-۱۹
- سوره مدثر، آیات۴۳-۳۸
- طباطبایی، محمد حسین، المیزان، ج۱۶، ص۱۴۲
- بیستونی، محمد، ترجمه مجمع البیان، ج۱۹، ص۶۵
- همان
- سوره طه، آیه۱۲۴
- میزان الحکمه، ج۶، ص ۲۹۸
- سوره انعام، آیۀ ۱۶۲
- ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج ۱، ص ۳۲۵
- سوره ماعون، آیۀ ۷ ـ ۱؛ مجلسی، بحارالانوار، ج ۷۹، ص ۲۰۲
- اصغر آیتی و حسن محمودی، زیر این حرف‌ها خط بکشید، ص ۸۱
- سوره مؤمنون، آیۀ ۱ ـ ۲
- محمدبن‌اشعث، الجعفریات، ص ۳۶
- کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۲۷۴
- مجلسی، بحار الانوار، ج ۷۹، ص ۳۴۹
- شیخ صدوق، الخصال، ج ۱، ص ۱۰۳
- کلینی، الکافی، ج ۲، ص ۶۷۲
- اصغر آیتی و حسن محمودی، زیر باران، ص ۲۵
- حرّ عاملی، الجواهر السنیه فی الأحادیث القدسیه، ص ۲۹۸
- شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۴۰۹
- علی مشکینی، نصایح، ص ۲۶۹
- سوره نساء، آیۀ ۱۴۲
- محمد‌بن‌حسین شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، ص ۱۸۲
- سوره ماعون، آیات۴ و ۵
- شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۳، ص۷، باب ۲ از ابواب اعداد الفرائض حدیث ۳
- سوره لقمان، آیه۱۸
- صحیفه امام خمینی، ج۱۲، ص۳۹۲
تحریریه ستاد اقامه نماز
