نحوه خواندن نماز روز عرفه، کیفیت اقامه و سایر اعمال روز عرفه
نهم ذی الحجه، روزی است که با نام عرفه شناخته می شود. عرفه به معنی شناخت بوده و روزی مقدس برای مسلمانان است که در آن با خضوع در پیشگاه الهی حاضر می شوند و با اظهار ندامت از گناهان خود و با انجام اعمال معروفه که در این روز سفارش شده، سعی در تقرب جستن به آفریدگار هستی دارند. اصولاً شناخت پروردگار فضیلتی است که شناخت خویشتن را می طلبد. در این مقاله سعی داریم تا با نحوه خواندن نماز روز عرفه و با فضیلت این روز بزرگ آشنا شویم. با ما همراه باشید.
عرفه روز بازگشت به اصل وجودی!
کسی که به اهمیت و ارزش والای مقام انسانی خویش پی ببرد، شرمگین از گناهانی خواهد بود که با غفلت به روح الهی دمیده در وجودش مرتکب شده است. اکنون به برکت شناخت و معرفت ذات باری تعالی، به آستان بندگی اش باز گشته و پیشانی توبه، بر خاک عرفه می ساید تا هم لوح وجودش را صیقل دهد و هم از برکات این روز مستفیض گردد. برای تقرب جستن به درگاه خداوند، در این روز عزیز، اعمالی از قول بزرگان دین توصیه شده که مهمترین آنها خواندن نماز روز عرفه و دعای عرفه است.
نحوه خواندن نماز عرفه و زمان مناسب خواندن آن
طبق اسناد و روایات، زمان اقامه نماز روز عرفه بعد از نماز عصر و پیش از خواندن دعای عرفه است. بدین صورت که بعد از نماز ظهر و عصر دو رکعت نماز به نیت نماز روز عرفه خوانده شود. سفارش شده این نماز زیر آسمان اقامه شود(در مکان مسقف نباشد). در رکعت اول بعد از سوره حمد، سوره توحید خوانده می شود و در رکعت دوم بعد از سوره حمد، سوره کافرون خوانده می شود. سپس اعتراف و اقرار به گناهان و تقاضای مغفرت از بارگاه حق تعالی تا رسیدن به سعادت و آمرزیده شدن گناهان.
بعد از آن چهار رکعت نماز اقامه می شود بدین صورت که در هر رکعت بعد از سوره حمد، پنجاه مرتبه سوره توحید خوانده می شود. (به نقل از فقیر، این همان نماز امیرالمؤمنین علی علیه السلام است ) سپس تسبیحات مؤکد از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم خوانده می شود بدین شرح…
- سُبْحَانَ الَّذِی فِی السَّمَاءِ عَرْشُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْأَرْضِ حُکْمُه
- منزه آن خدایى که عرش با عظمت او در آسمان است منزه است آن خدایى که فرمانش در زمین است
- سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْقُبُورِ قَضَاؤُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْبَحْرِ سَبِیلُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی النَّارِ سُلْطَانُهُ
- منزه است آن خدایى که در قبرها قضاى او جارى شده منزه است آن خدایى که در دریا راه دارد منزه است آن خدایى که در دوزخ فرمانفرمایى دارد
- سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْجَنَّهِ رَحْمَتُهُ سُبْحَانَ الَّذِی فِی الْقِیَامَهِ عَدْلُهُ
- منزه است خدایى که در بهشت است رحمتش منزه است خدایى که عدالتش در قیامت ظاهر مى شود
- سُبْحَانَ الَّذِی رَفَعَ السَّمَاءَ سُبْحَانَ الَّذِی بَسَطَ الْأَرْضَ سُبْحَانَ الَّذِی لاَ مَلْجَأَ وَ لاَ مَنْجَى مِنْهُ إِلاَّ إِلَیْهِ
- منزه است خدایى که آسمان را برافراشت منزه است خدایى که زمین را بگسترد منزه است خدایى که جز به درگاه او پناه و راه نجاتى نیست
سپس صد مرتبه بگو
- سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ
- منزه است خداى و ستایش مخصوص اوست و معبود بحقى جز خداى نیست و خدا بزرگتر از هر چیز است
و بخوان توحید صد مرتبه و آیه الکرسی صد مرتبه و صلوات بر محمد و آل محمد صد مرتبه
- و بگو
- لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی
- نیست معبود بحقى جز خداى یگانه که انبازى ندارد و پادشاهى و ستایش او را سزد زنده کند و بمیراند و بمیراند و زنده کند
- وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
- و او زنده است که هرگز نمیرد به دست اوست هر خیر و نیکى و او بر هر چیزى تواناست
ده مرتبه
- أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ
- آمرزش مى طلبم از خداى که نیست معبودى بحق جز او که زنده و پاینده است و بسوى او باز مى گردم
سپس ده مرتبه بگویید:
- یَا اللَّهُ
- اى خدا
ده مرتبه:
- یَا رَحْمَانُ
- اى بخشاینده
ده مرتبه:
- یَا رَحِیمُ
- اى مهربان:
ده مرتبه:
- یَا بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ یَا ذَا الْجَلاَلِ وَ الْإِکْرَامِ
- اى آفریننده آسمانها و زمین اى صاحب جلالت و بزرگوارى
ده مرتبه
- یَا حَیُّ یَا قَیُّوم
- ای زنده و پاینده
ده مرتبه
- یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ
- اى بخشنده اى نعمت دهنده
ده مرتبه
- یَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ
- اى که نیست معبود به حقى جز ذات مقدست
ده مرتبه
- آمِینَ
پس بگو
- اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَیَّ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ
- بار خدایا من از تو درخواست مى کنم اى خدایى که او از رگ گردن به من نزدیکتر است
- یَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَى وَ بِالْأُفُقِ الْمُبِینِ
- اى خدایى که میان مرد و دلش حایل شوى اى خدایى که در منظر اعلى و افق مبینى
- یَا مَنْ هُوَ الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى یَا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ
- اى خدایى که بخشاینده و بر عرش با عظمتت استوارى اى که به مانندش چیزى نیست و او شنوا و بیناست
- أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
- از تو درخواست مى کنم که بر محمد و آل محمد درود فرستى
بهتر است که بعد از خواندن تسبیحات حضرت رسول (ص) صد مرتبه نیز بگویید:
- سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَکْبَرُ
- پاک و منزه است خدا و حمد از آن خدا است و معبودى جز خدا نیست و خدا بزرگتر از توصیف است
البته این نماز برای کسی است که در عرفات حضور ندارد و در مکان دیگری است. برای حاضرین در صحرای عرفات، نماز مخصوص روز عرفه، صد رکعت است با حمد و توحید و ختم آن با آیه الکرسی است.
فضیلت روز عرفه
شیخ عباس قمی، در مفاتیح الجنان که یکی از ارزشمندترین مجموعه های دعاء مناجات، زیارات و…است، به ذکر ویژگی ها و فضیلت روز عرفه پرداخته و سپس اعمال مستحب آن را توصیف کرده است.
به توصیف شیخ عباس قمی « روز نهم ذی الحجه مصادف با روز عرفه و از اعیاد عظیمه است با اینکه به اسم عید، نامیده نشده است و آن روزی است که خداوند، بندگان خود را دعوت به عبادت و طاعت نموده و خوان جود و سخا را برای آنان که در بندگی می کوشند، گسترانیده است.»
عرفه روزی است که خداوند درهای استجابت دعا را به روی بندگان می گشاید. سفره های رحمت و مغفرت الهی، در این روز عزیز از فرش تا عرش الهی مبسوط شده تا بندگان از آن متنعم شوند و هر کس به اندازه ی ظرفیت وجودی اش، از آن بهره مند گردد. روایات بسیاری، عرفه را همچون لیالی قدر، «سلامٌ هی حتی مطلع الفجر» معرفی کرده اند که در آن، بندگان از امتیازات ویژه برای بخشایش گناهان و باز گشت به سوی معبود، برخوردار خواهند شد. اطمینان از بخشیده شدن در این روز، از جانب پیامبر گرامی اسلام و ائمه ی اطهار علیهم السلام، بارها تاکید شده، به حدی که ناامیدی از این فیض، از گناهان بزرگ محسوب شده است. در روایت آمده است که شخصی از رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم ) پرسید : «چه کسی از اهل عرفات ، از همه گناهکار تر است ؟ حضرت پاسخ فرمودند :«آنکس که عرفات را درک کرده باشد و اینگونه گمان برد که خداوند او را نبخشیده است».
در تأیید این موضوع روایت دیگریست که : حضرت امام زین العابدین علیه السلام شنید در روز عرفه، سائلی از مردم گدایی می کرد . امام فرمود : وای بر تو ! آیا در روزی که در آن، حتی بچه های در شکم، از فضل خداوند سعید می شوند، تو از غیر خداوند درخواست کمک می کنی؟
سایر اعمال روز عرفه
شیخ عباس قمی، در ادامه توصیف فیوضات روز عرفه به اعمال این روز چنین پرداخته است:
- اول غسل به نیت روز عرفه
- دوم زیارت امام حسین علیه السلام که ثواب آن برابر با هزار حج و هزار جهاد و هزار عمره است و کسی که در این روز به زیارت امام حسین علیه السلام بشتابد و زیر قبه ی شریفه ی آن حضرت باشد، ثوابش معادل کسی است که در عرفات حضور دارد.
- و سوم نماز مخصوص روز عرفه است بدین شرح …
- چهارم دعای عرفه
سخن آخر
نماز روز عرفه، مستحب بوده، آثار و برکات فراوانی چون بهره مندی از رحمت و مغفرت الهی، آمرزش گناهان، استجابت دعا و برآورده شدن حاجات دارد. بعد از اقامه نماز با کیفیت گفته شده، استغفار و طلب آمرزش از درگاه باری تعالی و خواندن تسبیحات عشر رسول خدا صلی الله علیه و اله، دعای عرفه خوانده میشود. از اینکه با ما تا پایان مقاله همراه بودید متشکریم.
کاری از تحریریه ستاد اقامه نماز
