نماز؛ جامع‌ترین نقشه راه عبودیت و بندگی برای انسان موحد
صاحب تفسیر مشکاة گفت: وقتی انسان در جاده عبودیت و بندگی قرار می‌گیرد به نقشه راهی که راه بندگی را به او نشان دهد نیاز دارد و نماز جامع‌ترین و کامل‌ترین نقشه راه عبودیت و بندگی برای انسان موحد است، زیرا از سه بخش افکار و نیات، اقوال و گفتار و اعمال و رفتار تشکیل می‌شود.
به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز خراسان رضوی و به نقل از خبرگزاری ایکنا محمدعلی انصاری، مفسر قرآن و صاحب تفسیر مشکاه، امروز ۲۶ مردادماه، در نشستی مجازی با موضوع «ضرورت‌های هفتگانه نماز برای انسان امروز» اظهار کرد: تبیین نماز و ضرورت‌های این امر الهی که مختض دیروز، امروز و فردا نیست بلکه این امر الهی نیاز همه‌زمانی و همه عصری انسان در قرن ۲۱ است و برای اینکه بتوانیم این جایگاه والا را لمس کنیم نیاز داریم که کارکردهای این عبادت الهی را بشناسیم.
وی بیان کرد: اولین کارکرد این امر الهی این است که وقتی انسان در جاده عبودیت و بندگی قرار می‌گیرد به نقشه راهی که راه بندگی را به او نشان دهد نیاز دارد و نماز جامع‌ترین و کامل‌ترین نقشه راه عبودیت و بندگی برای انسان موحد است، زیرا از سه بخش افکار و نیات، اقوال و گفتار و اعمال و رفتار تشکیل می‌شود.
این مفسر قرآن ابراز کرد: در ابتدای نماز نیت و به تعبیر امروزی انگیزه ماست که پاسخ به چرایی این عمل است و این عبادت الهی هم بدون نیت محقق نمی‌شود، زیرا اولین جزء نماز نیت و نیت ما هم قرب الی‌الله است. همانا فلسفه آفرینش انسان نیز این است که تقرب الهی پیدا کند و متصف به اسماء صفات الهی شود.
انصاری در خصوص بخش دوم نماز گفت: نماز مجموعه‌ای از تحلیل، تکبیر، تسبیح و تحمید است که بر زبان ما جاری می‌شود و به نوعی ما در خواندن یک نماز، تمام معارف الهی را مرور می‌کنیم. اما جزء سوم نماز اعمال و رفتار نماز است که این جزء از قیام و قعود تشکیل شده است و آن هنگامی است که انسان در نماز می‌ایستد و این حالت ایستادگی، گوش به فرمان بودن و آمادگی پذیرش کامل خود را به درگاه الهی نشان می‌دهد.
وی تصریح کرد: در واقع این حالت قیام ما بدین معناست که پروردگارا با تمام وجود آماده هستم به حکم آنچه را که تو فرمان می‌دهی گوش می‌کنم. در این سیر الهی و سلوک عبودیت، احساس خجالتی برای ما پیش می‌آید و برای همین در برابر پروردگار خم می‌شویم و رکوع می‌کنیم که با این حالت خود به نوعی خضوع خود را در برابر خداوند متعال نشان می‌دهیم، اما احساس می‌کنیم که این حالت برایمان کافی نیست و اینجاست که به مقام سجده می‌رسیم و این به معنای به پایان رسیدن مقام انسان و آغاز حکمرانی و فرمان‌روایی خداوند در هستی آدمی است.
صاحب تفسیر مشکاه گفت: به راستی که نزدیک‌ترین حالت انسان به خداوند حالت سجده است که این حالت به نوعی سلوک عملی را به انسان نشان می‌دهد و همین است که جامع‌ترین نقشه راه عبودیت را خداوند در نماز برای مسلمانان قرار داده است. در واقع این پیشانی بر خاک ساییده شدن، نفس انسان را از زنجیرها و تعلقات بیرونی و درونی آزاد می‌کند.
نماز موثرترین طرح در مسیر عبودیت انسان است
انصاری نماز را مهم‌ترین عامل رهایی و آزادی انسان در زندگی خود از بند نفس، طاغوت‌ها و ظالمان دانست و افزود: نماز در میان مجموعه عباداتی چون حج، روزه و… طرح موثری در مسیر عبودیت انسان است و همواره این عبادت است که از حضرت آدم تا حضرت خاتم برای انسان مطرح شده، زیرا عامل اصلی هویت بخشی به انسان است و این عبادت به انسان هویت می‌دهد.
وی با بیان اینکه هیچ عمل و عبادتی مانند نماز به انسان آرامش نمی‌دهد، تأکید کرد: حقیقتاً هویت انسان بین شروع و پایان نماز شکل می‌گیرد و با این عبادت است که انسان متوجه شخصیت خود می‌شود. این عبادت زمانی‌که شکل می‌گیرد گویا تک‌تک سلول‌های انسان و وجود او به آرامش می‌رسند و یک شادمانی در وجود او ایجاد می‌شود که این آرامش زمینه تحرک، نشاط و حرکت جدی انسان می‌شود.
این مفسر قرآن گفت: نماز از مهم‌ترین عواملی است که به زندگی انسان نظم می‌بخشد و موجب تحرک او می‌شود و عامل اصلی اتصال و وابستگی مستمر انسان‌ها به خداوند سبحان است. در حقیقت این نماز با وجود انسان موحد پیوسته و تنیده است و هرچه این عبودیت تکرار شود، موجب تثبیت آن در وجود انسان می‌شود.
انصاری عامل اصلی استمرار انسان به خداوند را اقرار انسان در برابر خداوند و اذکاری که می‌گوید دانست و افزود: در واقع این به یاد خداوند بودن موجب پیوستگی انسان با خداوند می‌شود و این پیوستگی نیز نشان دهنده باور ماست. ما انسان‌ها باورهای خود را با تحقق نماز در زندگی تثبیت می‌کنیم.
