مهجوریت نمازخانه های بین راهی/ لزوم تصویب قوانین کاربردی و نظارت بر دستگاه ها در حوزه نماز

به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز به نقل از خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ بیست و نهمین اجلاس سراسری نماز قرار است ششم بهمن ماه با شعار پیوند نماز با مدرسه، مسجد، خانواده، دانشگاه و پرورش معلمان آینده به میزبانی تهران در وزارت کشور با حضور رییس جمهور برگزار شود. این اجلاس در حالی برگزار می شود که نمازخانه های کشور با وجود اینکه ما یک کشور مسلمان هستیم از شرایط خوبی برخودار نیستند به ویژه شرایط نماز خانه ها و مساجد بین راهی ما که بسیار تاسف برانگیز است. این مساله فقط در مورد نمازخانه های بین راهی کشور صدق نمی کند بلکه سرویس های بهداشتی بین شهری را نیز شامل می شود.

در واقع مهجوریت نمازخانه های بین شهری کاملا مشهود است. بر همین اساس نیاز است که مسئولان مربوطه در کنار تمام اقدامات خوبی که در حوزه نماز انجام داده اند، تهمیدات ویژ ه ای هم برای رفع مشکلات نمازخانه های بین راهی و سرویس های بهداشتی آن اتخاذ کنند. در خصوص این مساله با «سید علی مهدیان» معاون برنامه ریزی، نظارت و ارزیابی ستاد اقامه نماز گفتگویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

مسئولیت ساماندهی، بهسازی و نگهداری مساجد و نمازخانه های بین راهی با کدام دستگاه ها است آیا ارزیابی ستاد در این بخش مثبت است؟

در کشور در مجموع بیش از ۳۰۰۰ فضا جهت اقامه نماز اعم از مسجد، نمازخانه (مستقل یا مستقر در یک مرکز خدماتی رفاهی یا جایگاه های عرضه سوخت)، سکوهای نماز و امثالهم در راه های مواصلاتی کشور وحود دارد، که از حیث احداث و مدیریت و نگهداری متفاوت هستند. مسیولیت آن دسته از مساجد و نمازخانه ها که توسط بخش خصوصی ایجاد شده اند، همچون مجتمع های خدماتی رفاهی و یا جایگاه های عرضه سوخت قرار دارند با مدیر مجتمع یا جایگاه است و نظارت بر ان ها به عهده دستگاه های صادر کننده مجوز است، سایر بخش‌ها نیز به تناسب ماموریت ها به عهده دستگاه هایی همچون وزارتین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و راه و شهرسازی ونفت و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، اوقاف و امور خیریه و امثالهک می باشد.

نکته قابل تامل در این بخش عدم وجود استاندارد مشخص و نیز ضعف قوانین در اعمال نظارت ها (اعم از سلبی یا ایجابی) توسط دستگاه متولی در این بخش است . ستاد اقامه نماز به عنوان دستگاه عالی نظارتی در این بخش و برای بهبود وضع موجود چند اقدام اساسی انجام داده است که اجمالا به شرح زیر بیان میشود؛ ۱ – پیگیری تشکیل کارگروه ساماندهی فضاهای اقامه نماز راه های مواصلاتی کشور در استانداری ها با محوریت معاونین استاندار و حضور دستگاه های متولی و انجام بازدیدهای دوره ای و به ویژه در ایام پرتردد سفر ۲ – پیگیری ایجاد کارگروه نظارت و ارزیابی مساجد و نمازخانه های بین راهی در ستادهای مرکزی و استانی خدمات سفر با حضور دستگاه های مرتبط ۳ – ایجاد سامانه راهنماز جهت مدیریت و نظارت مستمر و منظم بر وضعیت مساجد و نمازخانه های بین راهی که ان شاءالله از سال آتی شروع به فعالیت خواهد نمود ۴ – ایجاد سامانه گزارشات مردمی در سایت ستاد اقامه نماز به منظور دریافت و پیگیری گزارشات مردمی.

برای رونق بخشی به نمازهای جماعت مدارس چه تدابیری اندیشیده شده است و چه تعداد مدرسه در سراسر کشور برپایی نماز دارند؟

در تمامی مدارس جدید الاحداث، نمازخانه جانمایی و ایجاد می شود، در عموم قریب به اتفاق مدارس موجود هم نمازخانه ایجاد و یا تامین شده است، همچنین در برنامه های فرهنگی و پرورشی وزارت آموزش و پرورش نیز برنامه های مرتبطی همچون طرح «اندراج زنگ نماز» در برنامه های مراکز آموزشی، دعوت و حضور امام جماعت روحانی در مدارس، طرح پیوند مدرسه، مسجد و منزل، جشن عبادت و بندگی (جشن تکلیف) ابلاغ شده است، لکن برگزاری نماز جماعت در مدارس علاوه بر تمهید مقدمات، عوامل دیگری همچون سن تکلیف دانش آموزان، افق شرعی منطقه، چند پابه بودن مدرسه و … در این مهم تاثیر مستقیم دارند، بر همین اساس در بخش عمده ای از مدارس کشور نماز جماعت برگزار می‌شود، البته در زمان شیوع ویروس کرونا با کاهش نمازها مواجه بودیم، لکن اخیرا این امر با شیب ملایم روبه افزایش است. بندهای ث و ج ماده ۶ آیین نامه ترویج و توسعه فرهنگ اقامه نماز به صورت ویژه به تمهید مقدمات اقامه نماز دانش آموزان اشاره دارد. علاوه بر موارد فوق، تعامل سازنده و موثر و ویژه با دانشگاه فرهنگیان که مسئولیت شناسایی، جذب و آموزش معلمان آینده مدارس را عهده دار هستند، در دستور کار ویژه ستاد اقامه نماز قرار دارد.

با توجه به جایگاه حاکمیتی و نظارت عالی ستاد اقامه نماز، چگونگی تعامل ستاد با دستگاه ها و نظارت و ارزیابی تکالیف و وظایف دستگاه ها را بیان کنید؟

ستاد اقامه نماز ضمن احصا و ابلاغ تکالیف و ماموریت های حاکمیتی و قانونی هر یک از دستگاه های اجرایی، از اسناد بالادستی نماز (شامل؛ پیام های مقام معظم رهبری به اجلاس های سراسری نماز، آیین نامه ترویج و توسعه فرهنگ اقامه نماز مصوب هیات وزیران و نقشه مهندسی فرهنگی کشور و …)، نسبت به تدوین و ابلاغ سند تحول اقامه نماز در افق ۱۴۰۱ لغایت ۱۴۲۰ و نیز انعقاد تفاهم نامه سالیانه با دستگاه های اجرایی اقدام و با ساماندهی هیات های نظارت و ارزیابی در سه سطح ملی، استانی و شهرستانی بر میزان تحقق برنامه ها و فعالیت های ابلاغی اقدام و نتایج امر در اجلاس های استانی و ملی نماز اعلام میشود.

علاوه بر موارد فوق گزارش عملکرد دستگاه های ملی به دفتر ریاست محترم جمهور و دستگاه های استانی به استانداران محترم ارسال می شود، ضمنا به بالاترین مقام اجرایی هر دستگاه در سطوح استانی و ملی بازخورد لازم جهت اصلاح برنامه ها و یا روش ها نیز ارایه می‌شود. همچنین شاخص نماز در ارزیابی عملکرد دستگاه ها در سازمان اداری و استخدامی کشور و نیز جشنواره شهید رجایی نیز پیش بینی شده و اعمال می‌شود. پیام مقام معظم رهبری (دامت برکاته) و مفاد ماده ۲۰ آیین نامه ترویج و توسعه فرهنگ اقامه نماز به این مهم تاکید دارد.

برای گسترش نماز در مراکز تولیدی، صنعتی و اصناف و نیز شرکت های خصوصی چه تدابیر و اقداماتی در حال انجام است؟

با عنایت به مفاد ماده ۱۵ آیین نامه ترویج و توسعه فرهنگ اقامه نماز مصوب هیات محترم وزیران و نیز بخش دهم قانون کار، در تفاهم نامه با وزارتین تعاون، کار و رفاه اجتماعی و صنعت، معدن و تجارت برنامه ها و فعالیت های متنوع و‌ موثری همچون آموزش ها، مسابقات و امثالهم برای عزیزان تلاشگر شاغل در صنایع و کارخانجات و امثالهم پیش بینی و در حال اجرا می باشد. همچنین در کارخانجات و صنایع بزرگ و مولد، شورای اقامه نماز براساس دستورالعمل ابلاغی تشکیل شده است که ضمن برنامه ریزی و اجرای برنامه ها و فعالیت های اثربخش، بر عدم تضییع حقوق کارگران نظارت دارند. لازم به ذکر است، برای اقامه نماز در بخش خصوصی و شرکت ها و … نیازمند بازنگری و به روزرسانی قوانین، مقررات و ضوابط هستیم، که ان شاءالله در پیشنهادات ستاد اقامه نماز به نهاد ریاست جمهوری مبنی بر بازنگری و به روزرسانی آیین نامه دولت در امر اقامه نماز، این امر نیز مورد توجه ویژه قرار خواهد گرفت.

بهزیستی و کمیته امداد و نهادها و مراکز خیریه و امداد رسان همچنان که برای معیشت و مسکن سه دهک جامعه تلاش می کنند برای فرهنگ، معنویت و نماز آنان چه کارهایی در دستور دارند؟

تفاهم نامه های ستاد اقامه نماز با دستگاه های اجرایی در قالب سه راهبرد مدیریتی – تمهیدی، اموزشی – پژوهشی و تبلیغی – ترویجی و برنامه های مرتبط با آن ها و برای کارکنان و خانواده های دستگاه های اجرایی و مخاطبین دستگاه ها و متناسب با نیازهای هر گروه اعم از دانشی، بینشی، نگرشی و انگیزشی تنظیم و ابلاغ می شود لذا کمیته امداد، سازمان بهزیستی و سایر نهادها و مراکز خدماتی حمایتی نیز از این امر مستثنی نیستند و جامعه مخاطب این دستگاه ها نیز از برنامه های ابلاغی مرتبط همچون آموزش ها، نشست ها، مسابقات و … بهره مند می شوند

این مهم در پیام های مقام معظم رهبری به اجلاس های سراسری نماز و مفاد ماده ۵ آیین نامه ترویج و توسعه فرهنگ اقامه نماز به صراحت بیان شده است و متن آن به شرح زیر می باشد؛ “در کلیه دستگاههای مشمول این آیین نامه به منظور ارتقای دانش و بینش کارکنان و خانواده آنها و مخاطبین دستگاه در مورد نماز و فلسفه و و راز رمز آن، اقدامات لازم از طریق برگزاری جشنواره ها، نمایشگاه های فرهنگی و هنری، مسابقات کتابخوانی و دوره های آموزشی و سایر روشهای موثر به صورت فراگیر به عمل آید.”

آیا برای ایجاد مسجد یا نمازخانه در مراکز عمومی اداری، تجاری،خدماتی، فرهنگی و درمانی و بیمارستان ها، قانون وجود دارد، نظارت بر حسن اجرای قانون به عهده کدام دستگاه می باشد؟

قانون گذار در مفاد ماده ۹۵ قانون برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران و نیز آیین نامه ترویج و توسعه فرهنگ اقامه نماز مصوب هیات وزیران، ماموریت ها و تکالیف هر یک از دستگاه های متولی را در این خصوص مشخص کرده است و ما هم به عنوان دستگاه نظارتی ضمن رصد موضوع و نسبت به شناسایی موانع تحقق امر اقدام کرده ایم و اهم موانع و مشکلات شناسایی شده به شرح زیر میباشد؛ عدم وجود استانداردی مصوب برای فضاهای اقامه نماز متناسب با کارکردهای آن اماکن ، عدم پیش بینی فضاهای اقامه نماز در نقشه های تیپ بیمارستان ها و مراکز بهداشتی و درمانی ، عدم امکان تغییرات اساسی در اماکن اداری، تجاری و خدماتی که از سالیان قبل احداث شده اند ،عدم نظارت کافی و‌ موثر ناظرین شهرداری ها و نظام مهندسی، به پیش بینی و احداث نمازخانه در زمان صدور مجوز نقشه، اجرای بنا و صدور مجوز پایان کار و تمایل سازندگان به تغییر کاربری نمازخانه ها و تغییر کاربری آن ها به تجاری و اداری و کسب در آمد بیشتر لازم به ذکر است، پیگیری های لازم جهت رفع موانع و مشکلات و رعایت کامل حقوق اقامه نماز شهروندان در دستور کار ستاد اقامه نماز قرار دارد.