زندگی نامه امام جواد علیه السلام از ولادت تا شهادت + معرفی کتاب
محمد بن علی بن موسی مشهور به امام جواد علیه السلام و امام محمدِ تقی، نهمین امام شیعیان و از القاب ایشان میتوان به ابن الرضا و جواد اشاره کرد. دلیل داشتن لقب جواد، بخاطر بخشش و احسان فراوان این امام عظیم شأن بود. به مناسب سالروز ولادت امام محمد بن علی مروری بر زندگی نامه ایشان از تولد تا شهادت خواهیم داشت. با ما همراه باشید.
القاب نسب و کنیه
امام محمد بن علی بن موسی بن جعفر، به جواد الائمه مشهور است. نسبت وی با فاصله ۶ نسل به اولین امام شیعیان، یعنی امام علی علیه السلام میرسد. پدر ایشان امام رضا علیه السلام، امام هشتم شیعیان و مادرش، سَبیکه نوبیه نام داشت و کنیه وی ابوجعفر و ابوعلی میباشد.
در منابع و روایات بیشتر از وی با نام ابوجعفر ثانی یاد میشود تا با امام باقر علیه السلام (ابوجعفر اول) اشتباه گرفته نشود. مهمترین القاب این امام بزرگوار، جواد و ابن الرضا بوده و از سایر القاب وی میتوان به تقی، قانع، زکی، مختار، رضی، متوکل، منتجب و مرتضی نیز اشاره کرد.
تولد
امام جواد علیه السلام در سال ۱۹۵ هجری و در مدینه چشم به جهان گشود. در مورد روز تولد ایشان، بین مورخان و عالمان اختلاف نظر وجود دارد. شیخ مفید، کلینی و طوسی زمان تولد امام جواد علیه السلام را در ماه رمضان دانسته اند. اما در دعایی از کتاب مصباح شیخ طوسی که آن را به واسطه ابن عیاش از شیخ ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی که سومین نایب امام زمان علیه السلام بود، نقل نموده، آمده است که: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِالْمَوْلُودَیْنِ فِی رَجَبٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الثَّانِی وَ ابْنِهِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ: خدایا! از تو درخواست می کنم به حقّ دو مولود ماه رجب، محمد بن على دوم (امام جواد علیه السلام)، و فرزندش على بن محمد برگزیده (امام هادى علیه السلام).» علاوه بر این خود ابن عیاش خود به ولادت امام محمد تقی اشاره کرده که در دهمین روز از ماه رجب می باشد.
در خانواده ایشان و همچنین در بین شیعیان از امام جواد علیه السلام به عنوان مولود پر از خیر و برکت یاد شده است. در روایتی از امام رضا علیه السلام نیز نقل شده است که امام فرموده: «این مولودى است که براى شیعیان ما، با برکت تر از او زاده نشده است»
کودکی و آغاز امامت
امام نهم شیعیان، امام جواد علیه السلام، فقط هشت سال سن داشت که که پس از شهادت پدرش، امام رضا علیه السلام، به امامت رسید. دوران امامت ایشان همزمان با خلافت دو خلیفه عباسی، یعنی مأمون و معتصم، بود.
خلفای عباسی از نفوذ ائمه اطهار در قلب مردم و گسترش فضائل آنها در بین مردم عادی همواره در خوف بودند. مأمون نیز از این قضیه مستثنی نبود. او از همان اوایل امامت امام جواد علیه السلام، دختر خود به نام ام فضل را به ازدواج امام درآورد تا او را تحت مراقبت دائمی و خاص خود قرار دهد و نزدیک ترین حالت از نفوذ به درون خانه را داشته باشد.
ازدواج سیاسی!
در بند قبلی به صورت جزئی به ازدواج امام جواد علیه السلام اشاره کردیم زیرا این ازدواج در زمان کودکی ایشان اتفاق افتاده بود. مأمون در سال ۲۰۲ هجری دخترش را به عقد امام درآورد.
طبق روایات این ازدواج با درخواست مأمون صورت گرفته و به ظاهر هدفش این بود که پدر بزرگ کودکانی از نسل پیامبر صلی الله علیه و آله و امام اول شیعیان، یعنی امام علی علیه السلام بشود. برخی از مورخان نیز معتقد بر رخ دادن این ازدواج با انگیزه سیاسی بودند! مأمون با این کار میتوانست در نزدیک حالت، رفت و آمد و نشست و برخاست وی با شیعیان را کنترل کند. علاوه بر این با ایجاد پوششی از نفاق خود را علاقه مند به نسل شریف علوی نشان داده و شیعیان را از قیام های احتمالی علیه خلافتش باز دارد.
همسر دیگر امام جواد که به دستور خود ایشان بود، سمانه مغربی نام داشت. نکته جالب ماجرا اینجاست که تمام فرزندان امام از سمانه مغربی بوده و امام از ام فضل صاحب فرزندی نشد. به عبارتی دیگر، مأمون حتی طعم شیرین پدربزرگی برای نسل علوی را نیز نچشید!
به چالش کشیدن امام جواد(ع) در موارد فقهی
به توجه به اینکه امام جواد علیه السلام در سن کودکی به امامت رسید در بین شیعیان چالشی درباره توانایی تسلط این امام معصوم به احکام و فقه ایجاد شد. مأمون نیز برای به پایین کشیدن محبوبیت و مقبولیت ائمه در بین شیعیان از این موقعیت سعی بر سو استفاده داشت و جلسات بحث و مناظره درباره احکام فقهی را ایجاد و ایشان را نیز دعوت میکرد تا به خیال خود او را در مناظرات شکست دهد. غافل از اینکه امام، مسلط بر احکام دین و فقه بود و پاسخ هایش، مُهر تاییدی بر امامت وی در دل مردم بود!
یکی از مناظرات معروف امام مربوط به حکم میزان بریدن دست دزد بود. عیاشی در تفسیر خود از ذرقان نقل می‌کند که ذرقان گفت: روزی دوستش (ابن ابی دؤاد) از دربار معتصم عباسی با حالتی گرفته و پریشان باز می‌گشت. از او پرسیدم: چرا این‌قدر ناراحتی؟ گفت: در حضور خلیفه و ابو جعفر فرزند علی بن موسی الرضا جریانی پیش آمد که مایه شرمساری و خواری ما شد.
گفتم: چگونه؟ گفت: سارقی را به حضور خلیفه آورده بودند که سرقتش آشکار بود و به گناهش اعتراف کرده بود. خلیفه از ما روش اجرای حد و قصاص را پرسید. عده‌ای از فقها حاضر بودند، خلیفه دستور داد بقیه فقیهان را نیز حاضر کردند و محمد بن علی الرضا را هم خواست.
وقتی همه حاضر شدند خلیفه از ما پرسید: حد اسلامی چگونه باید جاری شود؟ من گفتم: از مچ دست باید قطع گردد. خلیفه گفت: دلیلت چیست؟ گفتم: به دلیل آن که دست شامل انگشتان و کف دست تا مچ دست است و در قرآن کریم در آیه تیمم آمده است: «فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیدِیکُمْ». بسیاری از فقیهان حاضر در جلسه گفته مرا تصدیق کردند.
تعدادی از علماء گفتند: باید دست را از مرفق قطع کنید. به دلیل آیه وضو که در قرآن کریم آمده است: «.. وَ أَیدِیکُمْ إِلَى الْمَرافِقِ» و این آیه نشان می‌دهد که دست دزد را باید از مرفق برید. دسته دیگری از علما معتقد بودند که دست را باید از شانه باید برید، چون دست شامل تمام این اجزاء میشود.
زمانی که بحث و اختلاف پیش آمد، خلیفه رو به امام جواد علیه السلام کرد و گفت: یا ابا جعفر، شما در این مسئله چه می‌گویید؟ آن حضرت فرمود: علمای شما در این باره سخن گفتند. من را از بیان مطلب معذور بدار. خلیفه گفت: به خدا سوگند که شما هم باید نظر خود را بیان کنید. حضرت جواد فرمود: اکنون که من را سوگند می‌دهی پاسخ آن را می‌گویم: این مطالبی که علمای اهل سنت درباره حد دزدی بیان کردند خطاست. حد صحیح اسلامی آن است که باید انگشتان دست را غیر از انگشت ابهام قطع کرد.
خلیفه پرسید: چرا؟ امام (ع) فرمود:، زیرا رسول‌الله (ص) فرموده است سجود باید بر هفت عضو از بدن انجام شود: پیشانی، دو کف دست، دو سر زانو، دو انگشت ابهام پا و اگر دست را از شانه یا مرفق یا مچ قطع کنند برای سجده حق‌تعالی محلی باقی نمی‌ماند و در قرآن کریم آمده است «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ …»؛ «سجده گاه‌ها از آن خداست»، پس کسی نباید آنها را ببرد. معتصم از این حکم الهی و منطقی بسیار مسرور شد و آن را تصدیق کرد و دستور داد تا انگشتان دزد را با توجه به حکم حضرت جواد (ع) قطع کردند. ذرقان میگوید: ابن ابی دؤاد سخت پریشان شده بود که چرا نظر او در محضر خلیفه رد شده است.
شهادت زهرآلود
امام جواد علیه السلام فقط ۲۵ سال عمر کردند که از این مقدار ۱۷ سال مربوط به دوره امامتشان بود. در سال ۲۱۹ هجری قمری وقتی امام جواد علیه السلام به دعوت معتصم عباسی از مدینه به بغداد آمد، از طریق مسمومیت به شهادت نائل گردید.
همسر اول ایشان با تحریک عمویش، معتصم عباسی به دلیل اینکه نتوانسته بود صاحب فرزندی از امام شود، با گرفتن زهر از معتصم و آغشته کردن انگور امام به زهر، دست به قتل آن امام بزرگوار زد.
عبادت زیاد و نماز امام جواد(ع)
باقر شریف قرشی، پژوهشگر و مورخ عراقی، امام جواد علیه السلام را جزو عابدترین و خالص ترین مردم در زمانه اش معرفی کرده و زیادی نافله های امام معصوم سخن گفته است.
او در مورد نافله های امام جواد علیه السلام میگوید که در هر رکعت از نافله هایش سوره حمد و توحید را ۷۰ مرتبه قرائت می نمود. علاوه بر این در روایتی که از سید ابن طاووس نقل شده امام جواد علیه السلام به هنگام رسیدن ماه قمری، دو رکعت نماز میگذارد که در رکعت اول، پس از حمد، ۳۰ بار سوره توحید و در رکعت دوم پس از حمد، ۳۰ بار سوره قدر را قرائت میکرد و سپس صدقه میداد.
سخنرانی حجت الاسلام سید جواد بهشتی در مورد نماز امام جواد علیه السلام
کتاب امام جواد علیه السلام، نماز در سیره و سخن معصومین
کتاب نماز در سیره و سخن امام جواد علیه السلام به قلم سید مهدی بهشتی و به زندگی عبادی این امام پرداخته است. این کتاب دارای پنج فصل تحت عنوان زندگی و شخصیت امام جواد علیه السلام ، استقبال از نماز، احکام نماز، نمازهای مستحبی و تعقیبات نماز نوشته شده است.
در بخشی از این کتاب میخوانیم امام جواد علیه السلام در روایتی مردم را به خواندن سوره قدر در نماز سفارش فرمود و گفت هر کس سوره قدر را در نماز خود بخواند، نمازش معادل چند برابر قبول میگردد و …
معرفی صوتی
مشاهده سایر مقالات و یادداشت های نمازی
