نماز والدین برای عاقبت به خیری فرزند
دین مبین اسلام، که همواره انسان را به تلاش و کوشش و حرکت به سمت کمال توصیه کرده، راه نهایی رسیدن به هر نتیجه مطلوب و متعالی را، توسل و توکل بر پروردگار و استعانت از درگاه احدیت دانسته است. از این روست که برای حل مشکلات، علاوه بر راهکارهای معمول، مراجعه به آیات و روایات نیز توصیه شده است. چنانچه برای تربیت فرزندان و اصلاح امور آنها نیز توصیه‌هایی برای راهنمایی و کمک گرفتن از ادعیه و آیات قرآن وجود دارد. در احادیث و روایات، از فرزند، به عنوانِ برکت خانه، گلى از گلهای بهشت و نیز نشانه ی خیرخواهى و محبت خداوند در حق بندگان یاد شده است. [۱] به طوری که گفته شده؛ دعای پدر و مادر در حق فرزندانشان نافذ است. در این مطلب قصد داریم تا به شرح نماز والدین برای عاقبت به خیری فرزند بپردازیم. با ما همراه شوید.
اهمیت خواندن نماز والدین برای فرزندان
در احادیثی که از معصومین علیهم السلام روایت شده، به فرزندان و رعایت حقوقِ خاصه ی آنان توجه و توصیه ی بسیاری شده است. برخى از این احادیث به تبیین نقش و جایگاه فرزندان در کانون خانواده و تأثیرى که بر روی حیات مادّى و معنوى والدین دارند، پرداخته شده است.
در این احادیث، از تربیت فرزندان به عنوان حقی بر ذمه ی پدران و مادران یاد شده که نسبت به آن امر شده‌اند[۲] تا جایی که آن را بهترین هدیه ی پدر به فرزند و حتی برتر و والاتر از صدقه دادن معرفی کرده‌اند،[۳] به این دلیل که وجودِ فرزند، از پدر و مادر است و در هر صورت اعمال و کرداری که از او سر می زند، ناشی از نحوه تربیت آنها است.[۴] آنچه که از مضمون این روایات به دست می آید، این است که هدف نهایی از این قبیل توصیه‌ها، صالح شدن و سعادت فرزندان است؛ زیرا فرزند صالح، رزقی از جانب خداوند متعال برای بندگان باایمان معرفی شده است.[۵] چنان که فرزند صالحی که اهل عبادت و بندگی خدای تعالی باشد، به عنوان باقیات صالحات و میراث باارزشی دانسته شده که شخص باایمان پس از وفات خود، در دنیا به جای خویش باقی می‌گذارد تا پروردگار را عبادت کند.[۶]
امام سجاد علیه السلام بر دعا و نماز برای فرزندان، اهتمام ویژه ای داشتند چنانچه در بیست و پنجمین دعا، از صحیفه سجادیه، فراز ۱۳ به دعای پدر و مادر در حق فرزندان اختصاص دارد و در آن، چنین آمده است: «خدایا فرزندان ما را در طول زندگی کامیاب و عمرشان را طولانی گردان» و همچنین در بخش دیگری از این دعا چنین آمده است؛ «خدای تعالی به شیطان چنان تسلطی بر ما داده که در خانه ی دل ما جای دارد و در خون ما جاری شده است پس اگر ما از او غافل شویم، او از ما غفلت نمی کند، خدایا! ما را یاری فرما که فرزندانمان را نیک بپروریم و تأدیب نماییم و به آنان مهربانی کنیم».
کیفیت نماز والدین برای فرزند
چهار رکعت نماز (دو نماز دو رکعتی) با این کیفیت می خوانی:
- در رکعت اول پس از خواندن سوره ی حمد، ۱۰مرتبه این آیه شریفه را بخوانید:
«رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّهً مُسْلِمَهً لَکَ وَ أَرِنا مَناسِکَنا وَ تُبْ عَلَیْنا إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ.»[۷]؛ پروردگارا، دل ما را تسلیم فرمان خود گردان و فرزندان ما را نیز امتی تسلیم و رضای خود بدار، و راه پرستش و طاعت را به ما بنما و بر ما (وظیفه بندگی را) سهل و آسان گیر، که تویی توبه پذیر و مهربان.
- در رکعت دوم پس از قرائت سوره ی حمد، ۱۰مرتبه این آیه را تکرار کنید:
«رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلاهِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسابُ.»[۸]؛ پروردگارا، مرا و از ذرّیّه‌ام نیز کسانی را نمازگزار گردان، و بار الها دعای مرا بپذیر. بار الها، روزی که (میزان عدل و) حساب به پا می‌شود (تو در آن روز سخت) بر من و والدین من و همه مؤمنان (از کرم) ببخشا.
- در رکعت سوم پس از خواندن سوره ی حمد، ۱۰مرتبه این آیه شریف را بخوانید:
«رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّهَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِینَ إِمامًا.»[۹]؛ و آنان هستند که گویند: پروردگارا، ما را زنان و فرزندانی مرحمت فرما که مایه چشم روشنی ما باشند، و ما را (سر خیل پاکان و) پیشوای اهل تقوا قرار ده.
- و در رکعت چهارم پس از قرائت سوره ی حمد، ۱۰مرتبه این آیه را بخوانید:
«رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلى والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحًا تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمِینَ.»[۱۰]؛ بار خدایا، مرا بر نعمتی که به من و پدر و مادر من عطا فرمودی شکر بیاموز و به کار شایسته‌ای که رضا و خشنودی تو در آن است موفق دار و فرزندان مرا صالح گردان، من به درگاه تو باز آمدم و از تسلیمان فرمان تو شدم.
بعد از اینکه سلام نماز را ادا کرده و نماز را به پایان بردید، ۱۰مرتبه بگویید:
«رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّهَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِینَ إِمامًا.»[۱۱]؛ و آنان هستند که گویند: پروردگارا، ما را زنان و فرزندانی مرحمت فرما که مایه چشم روشنی ما باشند، و ما را (سر خیل پاکان و) پیشوای اهل تقوا قرار ده.
سند نماز والدین برای فرزند
این نماز در کتاب مکارم الاخلاق [۱۲] با عنوان نماز پدر برای فرزند آمده است ولی بنا به فرموده آیه الله بهجت، مادران هم می‌توانند به منظور شِفای بیماری فرزند خودشان این نماز را به جای آورند.
نیت و زمان خواندن نماز والدین برای فرزند
آیه الله بهجت رحمه الله، توصیه می‌کردند که؛ این چهار رکعت نماز را با نیت نماز شب و در وقت نماز شب به جای آورند.[۱۳]
نماز پدر برای فرزندان
در کتاب مستدرک الوسایل [۱۴] از قول امام صادق علیه السلام، نمازی توصیه شده که آن حضرت هر شب آن را برای فرزندان خویش به جا می آوردند. به این صورت که دو رکعت نماز مثل نماز صبح به نیت سعادت فرزندان می خوانید و در رکعت اول بعد از خواندن سوره ی حمد، سوره ی قدر و در رکعت دوم بعد از قرائت سوره ی حمد، سوره‌ی کوثر را قرائت می کنید.
بعد از سلام نماز، بهتر است آیه ۱۵ سوره احقاف خوانده شود: «رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکُرَ نِعْمَتَکَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلى والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحًا تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی إِنِّی تُبْتُ إِلَیْکَ وَ إِنِّی مِنَ الْمُسْلِمِینَ.»
نماز دیگر والدین برای فرزندان
به جز موارد گفته شده، نماز دیگری نیز تحت عنوان نماز والدین برای فرزندان توصیه شده که به این شرح است:
دو رکعت نماز که در رکعت اول پس از خواندن سوره ی حمد، ۱۳ مرتبه سوره تکاثر و در رکعت دوم نیز پس از قرائت سوره ی حمد، ۱۱ مرتبه سوره ی تکاثر خوانده می شود. پس از سلام نماز، به سجده رفته و در حالت سجده، ۵۰۰ مرتبه صلوات فرستاده می شود. البته می‌توان ۱۰۰ صلوات را در همین سجده ی نماز فرستاد و ۴۰۰ صلواتِ باقی مانده را پس از اصلاح رفتار فرزندِ مورد نظر فرستاد.
کلام آخر
امام صادق علیه‌السلام، از قول پدرش امام محمد باقر علیه‌السلام می‌فرماید: «همانا پنج دعاست که از درگاه خداوند تبارک و تعالی محجوب نمی شود (و پرده و حائلی نیست که جلوی آن را بگیرد): دعای امام عادل، دعای مظلوم و ستمدیده، چرا که خدای عزوجل می‌فرماید: هر آیینه به یقین، انتقام تو را خواهم گرفت؛ اگرچه پس از مدت زمانی باشد، دعای فرزند صالح و نیکوکار در حق پدر و مادر، دعای پدر صالح و شایسته برای فرزندش و نیز دعای مؤمن برای برادرش در پشت سر او که خدای تعالی می فرماید: برای تو باد مانند آن» [۱۵]
با توجه به این حدیث و روایات مشابه، دعای پدر و مادر برای فرزندان، به مقبولیت و استجاب نزدیک تر خواهد بود. از این رو، شایسته است به تأسی از پیشوایان دین و عالمان و مراجع عالیقدری همچون آیه الله بهجت، به خواندن این نماز برای هدایت و سعادت و عاقبت به خیری فرزندانمان اهتمام بورزیم.
کاری از تحریریه ستاد اقامه نماز
پی نوشت ها
- رجوع کنید به کلینى، ج ۶، ص ۲؛ ابن بابویه، ۱۴۰۴، ج ۳، ص ۴۸۱؛ سیوطى، ج ۱، ص ۴۸۹
- ابن‌ماجه، ج ۲، ص۱۲۱۱؛ ابن‌بابویه، ۱۴۰۴، ج ۲، ص۶۲۲
- به ترمذی، ج ۳، ص۲۲۷
- رجوع کنید به ابن‌بابویه، ۱۴۰۴، ج ۳، ص۴۸۳
- کلینی، ج ۶، ص۲
- رجوع کنید به کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج ۶، ص۴
- سوره بقره، آیه ۱۲۸
- سوره ابراهیم، آیه ۴۰ و ۴۱
- سوره فرقان، آیه ۷۴
- سوره احقاف، آیه ۱۵
- سوره فرقان، آیه ۷۴
- مَکارِمُ الْاَخْلاق کتابی درباره آداب و اخلاق اسلامی به زبان عربی، نوشته حسن بن فضل طبرسی عالم شیعه در قرن ششم قمری است. این اثر از منابع شیعه و از معروف ترین کتاب‌ها در زمینه آداب و اخلاق است. اخلاق و اوصاف پیامبر اسلام صلی الله، اخلاق فردی و اجتماعی، آداب دعا و آداب مسافرت از جمله مباحث مطرح در این کتاب است.
- بهجت‌الدعاء، ص٣٨٢
- مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، به زبان عربى، تألیف حاج میرزا حسین نورى، مشهور به «محدث نورى»، از چهره‌هاى درخشان علماى شیعه در قرن چهاردهم هجرى (۱۲۵۴ – ۱۳۲۰ هجرى)، حاوى روایات و احادیث ائمه اطهار علیهم السلام درباره مسائل و احکام شرعى است.این کتاب، در جهت تدارک روایاتى که در کتاب «وسائل الشیعه» ذکر نشده، نگارش یافته است.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح:غفاری، علی‌اکبر، آخوندی، محمد، ج ۲، ص ۵۰۹، دار‌الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق
