سلسله مقالات قائم مقام ستاد اقامه نماز با عنوان سیمرغ حکمت(بخش هشتم)
به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز، سلسله مقالات سید احمد زرهانی قائم مقام ستاد اقامه نماز با عنوان سیمرغ حکمت(بخش هشتم) منتشر شد.
این مجموعه شامل ۳۰ شماره می باشد که در هشتمین شماره از یادداشتهای سیمرغ حکمت، رهیافت هایی از پیام مقام معظم رهبری به بیست و سومین اجلاس سراسری نماز مورد بررسی قرار گرفته است.
در ادامه، هشتمین شماره از سلسله مقالات سیمرغ حکمت را مطالعه می کنید:
سیمرغ حکمت(شماره ۸)
«پیام مقام معظم رهبری به بیست و سومین اجلاس سراسری نماز در اهواز»
بسم الله الرحمن الرحیم
سالیان درازی است که همت و انگیزه ای مبارک، همه ساله، دل ها و ذهن ها را در سراسر کشور با این اجلاس، به اندیشیدن درباره نماز بر می‌انگیزد و نکته ها و یادآوری ها و هشدار هایی درباره‌ی این فریضه‌ی بی‌همتای اسلامی و این استوانه‌ی استوار دین و دینداری، در فضای جامعه می پراکند. این، توفیقی بزرگ برای شما برگزارکنندگان و موهبتی از سوی خداوند برای ما شنوندگان و نویسندگان است.
اکنون نوبت آن است که محصول این تلاش ارزشمند، در ترازوی نگاهی واقع بین، سنجیده شود؛ چه در رفتار مخاطبان که به گزاردن نماز و سبک نشمردن آن فراخوانده شده‌اند، به ویژه جوانان و نویسندگان ؛ و چه در مواظبت بر کیفیت نماز و خشوع و حضوری که روح و جوهر این عمل صالح رحمانی به شمار می رود؛ و چه در مسئولیت‌شناسی کسانی که به وظایفی در این راه موظف گشته‌اند، همچون ساختن و پرداختن مساجد، یا ترتیب دادن نماز در مدارس و دانشگاه ها، یا فراهم آوردن فرصت برای نمازگزاران در سفرهای زمینی و هوایی، یا در بهره‌گیری از شیوه‌های هنری در ترویج نماز در رسانه‌های تصویری و صوتی، یا در تولید مقاله و کتاب در تبیین زیبائی های این عمل کوتاه و پر مغز …؛ و چه در زمینه‌های دیگری که وظائفی در آنها بر عهده‌ی مسئولانی نهاده شده است.
اجلاس نماز، اقدامی مبارک و کارساز و بی شک، مأجور است، لیکن برای اینکه این کار ارزشمند، هر چه بیشتر به نقطه کمالِ کارایی نزدیک شود، باید به این سنجش و محاسبه واقع بین و خردمندانه، همت گماشت و پیگیری نتایج را بخش مهمی از این ابتکار دانست. توفیق همه شما به ویژه روحانی عزیز و گرانقدر حجه الإسلام جناب آقای قرائتی را از خداوند بزرگ مسألت می کنم.
والسلام علیکم و رحمه الله وبرکاته
سیدعلی خامنه‌ای
۹ دی ۱۳۹۳
سیمرغ حکمت ۸
روح حاکم بر این پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی سنجش و محاسبه کارنامه فعالان عرصه نماز است. آن هم با صفت واقع بینی و خردمندانه که طبعاً به دور از افراط و تفریط خواهد بود. قبل از پرداختن به این موضوع بسیار مهم نگاهی به تعابیر بدیع حضرت آقا در باره نماز داشته باشیم. توصیفاتی که ریشه در نگاه عرفانی و آگاهی متمایز ولی امر مسلمین از ژرفای نماز دارد. این تعابیر عبارتند از :
* نماز فریضه بی همتای اسلامی
* نماز استوانه استوار دین و دینداری
* نماز عمل صالح رحمانی
* نماز عمل کوتاه پرمغز به منزله پیکری که روح آن خشوع و حضور قلب است.
فهم درست این معانی به ما کمک می کند تا منزلت نماز را به نیکی دریابیم و در برنامه ریزی و اجرا حق آنرا بهتر ادا کنیم.
تمرکز رهبر فرزانه انقلاب روی سنجش عملکرد دست اندرکاران امور اقامه نماز منحصر به یک برهه نیست. بلکه توجه به اصل کاشت و داشت و برداشت در امور فرهنگی و بررسی میزان بهره وری و شناخت نقاط قوت و ضعف و اصلاح سیاست ها و برنامه ها و فرایندها در همه ادوار واجد اهمیت و اولویت است.
ما در عصر تهاجم فرهنگی کار می کنیم و خواه ناخواه بخش زیادی از دستاوردهای کارگزاران حوزه فرهنگ و تعلیم و تربیت اسلامی خنثی می شود. با آنکه فطرت آدمی توحیدی است ولی روشن است که طبیعت او متمایل به تساهل و کامکاری و راحت طلبی است. از تلاقی این دو واقعیت صعوبت جامعه سازی بر مدار توحید و تعمیم و تثبیت ارزش های معنوی و فضائل اخلاقی آشکارتر می شود. با این وصف رسالت مقیمین الصلاه و مروجان فرهنگ و معارف نماز دو چندان می شود و آنان باید با برنامه ریزی و هدف گذاری و ارزیابی عملکرد پرچمدار تحول آفرینی و نشر حقایق باشند و به بهانه سختی کار میدان را خالی نکنند.
مستفاد از این پیام راهگشا و روشن اهم عرصه های ارزیابی و سنجش دستاوردهای فعالان و برنامه ریزان و مجریان امور اقامه نماز در قالب چند پرسش بدین قرار است:
۱- آیا رفتار مخاطبان ما و نمازگزاران بالاخص نوجوانان و نورسیدگان نشان می دهد که نماز سبک شمرده نمی شود و با کیفیت مطلوب و خشوع و خضوع برگزارمی شود؟
پاسخ به این سئوال و سایر پرسش ها مستلزم مطالعات عمیق و بررسی های جامع تری است اما به اجمال و اختصار توضیحاتی داده می شود.
در پاسخ به پرسش اول منصفانه باید گفت تا رسیدن به وضع مطلوب راه زیادی در پیش داریم و کاستی هایی در کارنامه ما مشهود است. برای جبران این نقائص باید در برنامه های فرهنگی و هنری و تربیتی و رسانه ای و آموزشی با نگاه آفت شناسانه تجدید نظر کنیم. نیم رخ اقامه نماز در نسل نو بیانگر ضرورت نوسازی سیاست ها و برنامه و اصلاح روش ها و بهبود فرایندهاست.
۲-آیا مدیران و متولیان امورکه موظف به انجام خدمات نمازی هستند به درستی مسئولیت خودرا می شناسند و به آن عمل می کنند؟
با لطف الهی اغلب مدیران نظام نسبت به اقامه نماز رویکرد نسبتاً خوبی دارند ولیکن در چند مورد با تقصیرها و قصورهایی مواجه هستیم که باید برطرف و اصلاح شوند و عبارتند از:
الف- برخی از مدیران به ندرت در نمازخانه دستگاه دیده می شوند و اهتمامی به اقامه نماز جماعت ندارند.
ب- عده کمی از مدیران هنگام اذان به جلسات خود ادامه می دهند و توجهی به جایگاه رفیع نماز در حکمرانی اسلامی ندارند.
ج- بعضی از مدیران در ساماندهی امور نماز خانه و آموزش معارف نماز به کارکنان و انتصاب کارمندی واجد شرایط و محبوب برای تمشیت امور اقامه نماز دستگاه به وظایف خود عمل نمی کنند وگاهی اقامه نماز را از تکالیف حکومتی خود نمی پندارند.
البته در مقابل مدیران بسیار زیادی در کشور حضور دارند که با رغبت و انگیزه های مطهر در اقامه نماز و نشر معارف آن فریضه الهی همت می گمارند و بدون ریا مشعل ذکر الهی را در محیط کار روشن نگاه می دارند.
۳- در حوزه عمران شهری مساجد به اندازه ساخته و پرداخته می شوند و و از جاذبه و بازده مناسب عبادی و اجتماعی برخوردارند؟
برای جمعیت ۸۵ میلیونی ایران حدود ۸۰ هزار مسجد داریم که این سرانه باید افزایش پیدا کند. مساجد خاستگاه تمدن اسلامی بوده اند و در تکون انقلاب و بسیج مردم نقش بارزی داشته اند و هم اکنون نیز مراکز عبادت و پناهگاه معنوی مردم اند. با این وصف مساجد از نظر کمی و کیفی باید بازنگری شوند. چند تحول قابل ذکر در امور مساجد بدین قرار است:
الف- مشکل تعدد مراکز تصمیم گیری در امور مساجد حل شود. با حفظ وجهه مردمی یک نهاد توانا تمشیت امور آنها را عهده دار گردد.
ب- در اجرای طرح آمایش سرزمین برای شهرک های جدید برای احداث مسجد جانمایی شود.
ج- یک سازمان با اختیارات امور مساجد بین راهی را متکفل شود.
د- امور فرهنگی مساجد با نوگرایی و متناسب با تحولات نوسازی شود.
ه- حوزه های علمیه در تربیت امام جماعت کاربلد و جوانگرا اهتمام کنند.
و- امام جماعت مسجد به عنوان شخص اول مسجد مورد حمایت قرارگیرد.
ز- شورای عالی انقلاب فرهنگی بر اساس رهنمودهای رهبر فرزانه انقلاب اسلامی مسجد تراز انقلاب اسلامی را به صورت قانونمند تعریف کند و انواع حمایت های حکومت اسلامی از آنرا بر شمارد.
ح- درهای مساجد برای اقامه نمازهای پنجگانه و حضور مومنان باز بماند.
ط- نقش تعلیمی و دانش افزایی مساجد احیاء شود.
ی- در ساختن و پرداختن مساجد به ابعاد گره گشایی از مشکلات مردم توجه شود.
ک- بهداشت و نظافت مساجد در اولویت قرار گیرد.
ل- جایگاه با رفعت مسجد و رجحان خانه خدا بر سایر اماکن مذهبی با استناد به قرآن و سنت وعترت به درستی تبیین گردد و برای مسجدی بار آوردن نسل نو سرمایه گذاری شود.
۴- آیا در مدارس و دانشگاه ها اقامه نماز جماعت و آموزش اذکار و آداب و احکام و فلسفه و آثار نماز به درستی سازماندهی و اجرا می شود؟
واقعیت این است که دستگاه تعلیم وتربیت برای اقامه نماز مدارس تلاش می کند ولی ما حصل کار هنوز به اندازه کافی درخشان نیست. اقامه نماز تا دوره اول متوسطه وضعیت بهتری دارد و در دوره دوم دبیرستان با کاهش حضور دانش آموزان مواجه می شود. زیرا دغدغه اصلی عبور از معبر تنگ کنکور و ورود به دانشگاه در رشته های دلخواه است. از این رهگذر تربیت و رشد دینی و اخلاقی و اجتماعی و عاطفی دانش آموزان قدری دچار اختلال می شود و فکر آنان معطوف به افزایش محفوظات و مهارت تست زنی می گردد. در این برهه چند ساله تکیه گاه نسل نو در تعدادی از مدارس برای فهم مسائل اجتماعی و فرهنگی غالباً محدود به رهیافت ها از فضای مجازی و دستپخت بیگانگان و اظهارات و تمایلات همسالان می شود و عملاً امور تربیتی ممکن است به حاشیه رود و سرمایه خانه و مدرسه صرف تسهیل برای راهیابی به دانشگاه شود. همین انقطاع فرهنگی و تربیتی راه را برای تشکیک و تزلزل در امور معنوی آینده سازان هموار می کند.
این قبیل دانش آموزان وقتی وارد دانشگاه می شوند اگر بنیه مکتبی و معنوی محکمی نداشته باشند ناخواسته با خوش باوری به گزاره های فرهنگی غرب نگاه می کنند و با قدری تردید و یاس رویداد های کشور را مورد ارزیابی قرار می دهند و بعضاً دلسرد می شوند و در نتیجه تمایلی به مسجد و عبادت نشان نمی دهند.البته فقط هول و هراس کنکور مخل رشد متوازن شخصیت دانش آموزان نیست بلکه عوامل دیگری هم دخیل هستند که بررسی آنها فرصت دیگری را می طلبد.
امور تربیتی در مدارس کشور گویی شبیه به یک هرم شده است که قاعده آن در دوره ابتدایی و میانه آن در دوره اول دبیرستان و قسمت فوقانی و رأس آن در دوره دوم دبیرستان قرار دارد. البته در تعدادی از مدارس به جای هرم شاهد استوانه هستیم و امور تربیتی در همه ادوار تحصیلی حضور استوار و مداوم دارد.احیای امور تربیتی بر وفق رهنمود ولی امر مسلمین راهگشاو اثرگذار است.
برای اصلاح امور اقامه نماز در مدارس لازم است منشور اقامه نماز که با همت وزارت آموزش و پرورش و ستاد اقامه نماز تدوین شده است اجرا شود و در دانشگاه ها نیز بین حوزه نمایندگی دفتر مقام معظم رهبری و معاونان فرهنگی و تشکل های دانشجویی تعامل بیشتری انجام پذیرد. حضور مدیران و معلمان و استادان در صفوف نماز نسل نو الهام بخش و کارساز است. در این برهه وزارت آموزش و پرورش مصمم به تقویت اقامه نماز در مدارس است و مدیریت خدمات حوزه علمیه هم امتیازاتی برای امامان جماعت مدارس لحاظ کرده است و در مجموع افق روشن تر از گذشته قابل دیدن است. البته در برخی از مدارس و حتی پردیسهای دانشگاه فرهنگیان هنوز فضای مناسب برای اقامه نماز جماعت و جود ندارد که سازمان برنامه و بودجه و سازمان نوسازی باید کمک کنند.
۵- آیا در سفرهای هوایی و زمینی فرصت مناسب برای اقامه نماز فراهم می شود و امکانات و فضای مناسب در دسترس مسافران قرار داد؟
مشاهدات میدانی نشان می دهد که در فرودگاه ها و ایستگاه های راه آهن نمازخانه های خوبی در دسترس است و در تعدادی از آنها نمازجماعت برگزار می شود. در راه های مواصلاتی نیز بعد از انقلاب صدها مسجد و نماز خانه احداث شده است ولی برخی از آنها متولی ندارند و از حیث بهداشت و نگهداری خوشایند نمی باشند. در ذیل چاره اندیشی برای ساماندهی مساجد کشور توجه به مساجد بین راهی مهم است. دولت محترم تدابیری برای ساماندهی مساجد بین راهی اتخاذ کرده است که لازم اند اما کافی نمی باشند.از این امور واگذاری مسئولیت به راه داری برای رسیدگی به امور مساجد بین راهی است که باید توام با تامین نیروی انسانی و اعتبار و اختیارات قانونی روشن باشد. تا زمانی که فرهنگ مسجد داری نوسازی و متحول نشود این مشکلات کمابیش باقی می ماند.
۶- آیا مراکز فرهنگی و هنری و تبلیغی و رسانه ها در تولید و نشر آثار نمازی پر جاذبه صوتی و تصویری کارنامه درخشانی دارند و توانسته اند در فضای مجازی و سینما و صدا و سیما و مطبوعات توجه نسل نو را به اهمیت نماز جلب کنند؟
نسبت به گذشته تولید آثار فرهنگی و هنری و بازی های رایانه ای با موضوع نماز و عبادت قدری بیشتر شده است ولی هنوز شاهد حرکتهای درخشان فرهنگی و هنری انگیزه آفرین و سازنده ای در سطح ملی نیستیم.وزارتخانه ها و سازمانهای فرهنگی و تبلیغی و هنری و رسانه ملی واصحاب سینما و نمایش و متولیان و سازندگان بازی های رایانه ای می توانند با برنامه ریزی آثار فاخر و جذابی در زمینه نماز تولید کنند و ذهن و ضمیر نسل نو را معطوف به اهمیت این فریضه الهی کنند. ستاد اقامه نماز در سالهای اخیر با برگزاری جشنواره فجر تا فجر تلاش می کند تا شاعران و هنرمندان و ادبیان و اصحاب ذوق و اندیشه وارد میدان خلاقیت و نوآوری در عرصه نماز شوند. این کار برکاتی هم داشته است ولی هنوز ارکان فرهنگ و هنر کشور از همه تمکن خود استفاد نمی کنند و حضوری سرنوشت ساز در این گستره ندارند.
۷- آیا اهل قلم و مؤسسات نشرکتاب و اهالی فرهنگ و مطبوعات به اندازه نیاز کتاب و مقاله پیرامون نماز برای کودکان و نوجوانان و مشتاقان معارف نماز با تمرکز بر تبیین زیبایی های آن منتشر می کنند و بازار کتاب نماز رونق دارد؟
از بدو تاسیس ستاد اقامه نماز جمعی از نویسندگان و شاعران و استادان حوزه های علمیه و دانشگاهها و فضلای مرکز تخصصی نماز در قم روی به تالیف و تحقیق در معارف نماز آورده اند و تا کنون چندصد جلد کتاب نماز برای سنین گوناگون توسط انتشارات ستاد اقامه نماز و سایر ناشران روانه بازار شده است و برخی از آنها در شمارگان زیادی به دفعات باز نشر پیدا کرده اند. در این دوره نیاز به تالیف و نشر کتاب نماز با جاذبه هنری برای کودکان محسوس تر است و انتظار می رود تا ناشران و مولفان و شاعران و سرایندگان و تصویرگران اهتمام بیشتری داشته باشند.
از دیدگاه نگارنده این سطور ما مدیران نظام هنوز نتوانسته ایم به مطالبات رهبری معظم انقلاب در باب نماز پاسخ رسا بدهیم و حق نماز را ادا کنیم . از این رو باید برای جبران قصورها و تقصیرها دو چندان همت گماریم.ان الحسنات یذهبن السیات
سیداحمد زرهانی/سیزدهم آذر ۱۴۰۳
مطالب مرتبط:
